Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin rektoru Ədalət Cəlal oğlu Muradovun 1998-ci ildə T.Şevçenko adına Kiyev Dövlət Universitetində müdafiə etdiyi “Keçid iqtisadiyyatının dünya təsərrüfatı sisteminə inteqrasiyası” («�?нтеграция переходной экономики в систему мирового хозяйства») mövzusunda doktorluq dissertasiyası ətrafında jurnalist araşdırması böyük rezonans doğurmuşdur. Azərbaycanın aidiyyəti elmi mənbələrində yoxa çıxarılmış dissertasiya məhz «Təzadlar»ın əməkdaşlarının sayəsində (ezam olunaraq) Kiyev Dövlət Universitetindən və bu ölkənin Mərkəzi Elmi Kitabxanasından tapılaraq Azərbaycana gətirilmişdir. Ölkəmizin tanınmış rusdilli iqtisadçı alimlərinin və ekspertlərin müzakirəsinə verilmiş doktorluq dissertasiyasına dair çoxsaylı rəylər də alınmışdır, onların bir çoxu mətbuatda dərc edilmişdir. Məlum olurdu ki, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin rektoru Ədalət Cəlal oğlu Muradov adı çəkilən doktorluq dissertasiyasında Ulu öndər Heydər Əliyev hakimiyyətə gələndən sonra ölkəmizdə aparılan böyük iqtisadi islahatları qəti şəkildə şübhə altına almış, siyasi hakimiyyətin bu istiqamətdə atdığı bütün məsul addımları özünün uydurma saxta proqnoz və rəqəmləri ilə pisləmişdir. Vətənpərvərlik hissini itirmiş Ə.Muradov dünyanın diqqət mərkəzində olmuş, Azərbaycan üçün taleyüklü strateji iqtisadi layihə olan «Əsrin müqaviləsi»ni əsassız olaraq gözdən salmış, dünya ictimaiyyətində bu layihə barədə mənfi, səmərəsiz layihə rəyi yaradan fikirlər səsləndirmişdir. Ə.Muradovun doktorluq dissertasiyasında Müstəqilliyini yenicə bərpa etmiş Azərbaycanın belə bir məsuliyyətli dövründə dövlətin iqtisadi dayağı, bazası olan «Əsrin müqavilə»si ətrfında düşmənə tutalqa verən faktlar sərgiləmişdir. Hətta o, çəkinmədən yazır ki, belə davam edərsə, yəni «Əsrin müqaviləsi»ndən imtina edilməzsə, heç bir iqtisadi-sosial səmərə verməyəcək layihənin «töhfə»si bu olacaq ki, Azərbaycan yaxın gələcəkdə «Banan respublikası»na çevriləcəkdir və s.
«Təzadlar»ın Araşdırma Qrupu həmin doktorluq dissertasiyasını Prezident İlham Əliyevə, Azərbaycanın 1-ci vitse-Prezidenti Mehriban xanım Əliyevaya, PA-nın sabiq rəhbəri, AMEA-nın Prezidenti, Akademik Ramiz Mehdiyevə, PA-nın humanitar siyasət şöbəsinin müdiri F.Əliyevaya, Prezident yanında AAK-ın sədri F.Mustafayevə, Təhsil Nazirliyinə, Azərbaycan Ruspublikası Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəisi, General-leytenant Əli Nağıyevə və s. ünvanlara göndərilmişdir. İndiyədək bir sıra dövlət qurumlarından, o cümlədən Təhsil Nazirliyindən rəsmi cavab gəlmişdir. Həmçinin DTX-dan rəsmi reaksiya olmuşdur. Lakin hiss olunur ki, Prezident Administrasiyasında Ə.Muradovun müdafiəsini və mühafizəsini təşkil edənlər olduğundan, həmin doktorluq dissertasiyası barədə məktub və materiallar ölkə Prezidentinə çatdırılmamış, məlumat verilməmişdir. Karantin müddətində qeyd edilən qurumların fəaliyyətindəki məhdudiyyəti nəzərə alaraq bu istiqamətdə zamanı gözləməli olduq. Lakin sabahdan bu istiqamətdə fəaliyyət davam etdiriləcək.
***
Onu da qeyd edək ki, doktorluq dissertasiyasının axtarışı ilə bağlı Ukraynada olarkən bu ölkənin aidiyyəti qurum əməkdaşlarına həmin doktorluq dissertasiyasının hansı şəraitdə, yaxud kimlərsə tərəfindən yazılması, eləcə də plagiat olub-olmaması ilə əlaqədar sorğu verilmişdir. Şübhələr var idi ki, həmin doktorluq dissertasiyası Ukrayna dilində olan digər dissertasiyalardan istifadə edilməklə, düşmən ölkənin Ukraynada çalışan alimləri tərəfindən yazılmışdır. Çünki, əvvəla, Ə.Muradov rus dilində adi şifahi danışıqda çətinlik çəkirsə, o, rus dilində təxminən 500 səhifəlik disertasiyanı və monoqrafiyanı necə yaza bilərdi? İkincisi, dissertasiyada əsas yük əsasən Azərbaycanın iqtisadi siyasətinin uğursuzluğuna hesablanmış şərh və mülahizələr vardır. Bu günlərdə isə ukraynalı alimlərdən birinin (hələlik adını çəkmək istəmirik, özü də belə qeyd edib) qısa məktub-şərhini almışıq. O, Ə.Muradovun ona təhlil üçün tərəfimizdən təqdim edilmiş doktorluq dissertasiyası ilə tanış olduğunu və dissertasiyada təəccüblü iqtisadi təhlillərin olduğunu, bunun Azərbaycanın iqtisadi maraqlarına və siyasətinə qəti uyğun gəlmədiyini yazıb.
Alim sonda qeyd edir: "Dissertasiyalar gənc alimlərin tədris və elmi fəaliyyətdə istifadəsi üçündür. Görəsən bu doktorluq dissertasiyası Azərbaycanda tələbələrə ölkənizin indiki iqtisadi durumu ilə daban-dabana zidd olan təhlilləri ilə anlaşılmaz fikirlər aşılamırmı? Şəxsən, mən təəccüblənirəm ki, neft ölkəsinin alimi belə bir iqtisadi yanaşmaya gedib, onu buna nə məcbur edib, deyə bilmərəm".
Daha ətraflı yazı "Təzadlar"ın nəzərdə tutulan 28 aprel 2020-ci il tarixli sayında bəhs ediləcək.
***
Xatırladırıq ki, adı çəkilən doktorluq dissertasiyasında istifadə olunmuş aşağıdakı bəzi sitatlar narahatlıq doğurmaya bilməz:
«- Təhlil göstərir ki, hal-hazırda Azərbaycanın xarici iqtisadi sferada dəqiq hazırlanmış uzunmüddətli konseptual siyasəti yoxdur, (1, s. 323).
-Xarici iqtisadi fəaliyyətin strukturunun, meyllərinin və onun əsas istiqamətlərinin inkişaf perspektivlərinin təhlili göstərir ki, bugünkü idxal-ixrac əməliyyatları siyasətinin davam etməsi uzaq olmayan gələcəkdə Azərbaycan iqtisadiyyatının mövcud birtərəfli strukturunun dərinləşməsinə gətirib çıxaracaq və ölkənin “banan” respublikasına çevrilməsi təhlükəsi yaradacaqdır (1, s. 145-146; 2, s. 84-85).
- Yuxarıda izah edilənləri nəzərə alaraq qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanın pul -kredit və maliyyə sistemində uzun zaman ərzində davam edən böhran- ölkədə qeyd edilən sferalarda həyata keçirilən islahatların fəlsəfəsində (Hansı ki, bu iqtisadi fəlsəfənin müəllifi Ulu Öndər Heydər Əliyevdir.Red.) yol verilən səhvlərin, məhz monitar yanaşmaya edilən stavkanın nəticəsidir(1, s. 314-315; 2, s. 155).
-Mövcud hakimiyyət nə adekvat struktur siyasəti, nə də uzunmüddətli güzəştlər (vergi, gömrük rejimi, reinvestisiya, mənfəətin repatriasiyası və s. üzrə) təklif edə bilmir. Bundan başqa, hakimiyyət iqtisadi və siyasi situasiyadan asılı olaraq “oyun qaydalarını” daima dəyişir (1, s. 286-287; 2, s. 137-138).
- Bir çoxlarının düşündüyü kimi, Azərbaycanın neft satışından əldə etdiyi gəlirləri sonsuz deyildir, ciddi surətdə məhduddur… Azərbaycanın valyuta gəlirləri yaxın 30 il ərzindən neft satışından formalaşacaqdır. Poqnozlara görə onun ümumi məbləği 2 mlrd. dolarlıq tədiyyə balansının mənfi saldosunun fərqinə bərabər olacaqdır. Bizim fikirmizcə, xalis valyuta gəliri təxminən 800-859 mln. dolar (Bu rəqəm düşmənlərimizin arzuladığı ola bilər. Red.) təşkil edəcəkdir. Bu, Azərbaycanın yalnız 30 il ərzində əldə edəcəyi və gələcəkdə geri qaytarılmayacaq neft karbohidrogenlərinin itkisini kompensasiya etməli olan vəsaitinin həcmidir. Əgər xarici borcların artımının mövcud tempi gələcəkdə saxlanılarsa, biz bu vəsaitin əsasən borcların və onların faizlərinin ödənilməsinə yönəldildiyinin şahidi olacağıq. Xarici borclara görə hər il ödənilən 800 mln. dollar təşkil edəcək və bizim fikirimizcə, ölkəni yalnız neft resurslarının satışından əldə edilən gəlirlərdən deyil, həm də gələcəyə olan bütün ümidlərdən (yəni siyasi hakimiyyətə olan inam və ümidlərdən- Red.) mərhum edə bilər (1, .s. 295-296; 2, .s. 142-143).
- Azərbaycana yatırılan iri xarici investisiya “Əsrin müqaviləsi” adlandırılan (İroniyaya diqqət edin.Red) bir neft kontraktlarıdır… Azərbaycanın bu kontraktdan əldə ediləcəyi gözlənilən kiçik faydasının ətraflı dərin analizi isə onun yoxluğunu göstərir (1, s. 287-288; 2, s. 137-138).
-Hakimiyyətin xarici investisiyaların cəlb edilməsi ilə bağlı düşünülməmiş siyasəti ölkənin iqtisadi maraqlarını təmin edə bilməz!
(1, s. 291;, 2, s. 139-140)
- Bizə elə gəlir ki, ən təhlükəlisi- dövlət idarəetmə orqanlarının davranışının məntiqi sonluğudur. Tez-tez müxtəlif yüksək ranqlı məmurlardan “Azərbaycan çox varlı ölkədir, o aldığı kreditləri asanlıqa ödəyə bilər” kimi mülahizələr eşitmək olar. Əgər hadisələrin gedişi belə bir məntiqlə davam edərsə gələcəkdə Azərbaycan xalqının rifah halının yaxşılaşacağına olan bütün ümidlərini öldürüləcəkdir (1, s. 295; 2, 142)». //tezadlar.az//
