Hanı bu kliplərin duzu, istiotu?
25-01-2017, 09:27
Bu gün şou aləmində sanki bir durğunluq yaşanır. Belə ki, sosial şəbəkələrin mövcudluğu səbəbindən müğənnilərin zamanını daha çox orada keçirməsi, izləyiciləri ilə gününü bölüşməsi onları bir qədər yaradıcılıqdan kənar salır desək, yəqin ki, yanılmarıq. Müğənnilər ayda-ildə bir dəfə ortaya çıxardıqları yeni mahnılarına da yalnız onlar hitə çevrildikdən sonra klip çəkdirmək qərarına gəlirlər. Klip də ki, nə klip...
İndi çəkilən kliplərin çoxunun heç süjet xətti də olmur. Çox zaman da müğənnilər oturduğu yerdə mahnını oxuyur və bu da lentə alınır. Mahnının sözlərini əks etdirən süjetsə olmur. Bu da sizə klip. Düzdür, hazırda dünya şou aləmində qlamur və sadə kliplərə daha çox üstünlük verilir. Əslində bu da bizim şou aləminin nümayəndələri üçün göydəndüşmə kimi bir şey olub. Çünki belə kliplər o qədər də xərc tələb etmir.
Biz də onlardan "hanı o vaxtkı kliplər” deyə soruşduq. Aldığımız cavab isə heç də gözlədiyimiz kimi olmadı. Müğənnilər klip çəkdirməkdə o qədər də maraqlı deyillər. Çünki...
"Kanallarımız heç bir ifaçıya dəstək göstərmir”
Bəstəkar, ifaçı Murad Arif deyir ki, nə qədər ki ölkəmizdə klipləri nümayiş etdirmək üçün xüsusi bir kanal açılmayacaq, bizim müğənnilərimiz də klip çəkdirməyə maraq göstərməyəcəklər: "Nə qədər ki ölkədə klip kanalı açılmayacaq, bizim klip bazarımız ölümə doğru gedəcək. Əvvəllər ABA kanalı fəaliyyət göstərirdi ki, orada klip saatları verilirdi. Bir müddət Space kanalında da kliplər verilməyə başladı. Od qiymətinə olsa da, ATV-də də klip saatları var idi və orda yerli kliplərimiz nümayiş olunurdu. Söhbət 10 il bundan əvvəldən gedir. İndi efirdə klip göstərirlərmi ki, müğənnilərdə klip çəkdirsinlər? Mən özüm ildə iki klip çəkdirirəm. 4 klipim var, bu yaxınlarda beşinci klipimi çəkdirəcəyəm. Danılmaz faktdır ki, bu gün müğənnilərimizin bütün ümidi və gümanı sosial şəbəkələrə qalıb. Kanallarımız heç bir ifaçıya dəstək göstərmir. Onlar ancaq müğənniləri efirdə ekspert kimi mənasız söhbətlərə dəvət edirlər. Müğənnilərin efirə dəvət olunduğu verilişlərin formatı budur”.
M.Arif klip çəkilişlərinin mənasız olduğunu iddia edir: "Sosial şəbəkəlilərdə aktiv olduğum üçün mənə hazırladığım klipimi təqdim etmək çox rahatdır. Ancaq elə sənətçilər var ki, onlar internetin nə olduğunu bilmirlər, anlayışları yoxdur. Onlar üçün klip çəkdirmək, onu paylaşmaq ikiqat çətindir. Xüsusən də orta və yaşlı nəslin ifaçılarını nəzərdə tuturam. Kliplərimizi paylaşmaqla sosial şəbəkələr vasitəsilə gənclərə xitab edirik”.
Süjetə gəlincə isə, ifaçı deyir ki, indi süjet xətti ilə hazırlanan kliplərimiz demək olar ki, yoxdur: "Dünyanın müxtəlif ölkələrində tanınmış klip kanallarına baxanda, onların əksəriyyətinin süjetsiz olduğunun şahidi oluruq. Bu, müasir pop musiqisinin tələbidir. Keyfiyyətli pop musiqisinin klipə ehtiyacı yoxdur. Əsas odur ki, keyfiyyətli görüntüsü, yaxşı kamera işi və maraqlı obrazları olsun. Avropa kliplərində də süjetə çox nadir hallarda rast gəlirik. İstənilən ingilis, fransız, italyan kanalını açın, orda 10 klipdən yalnız birinin süjet xəttinə malik olduğunu görəcəksiniz. Bu bir tendensiyadır, dəbdir”.
"İnsanların maraqları dəyişib”
Gənc ifaçı Leyla Ramazanlı da deyir ki, bizdə klip kanalı olmadığı üçün ifaçılar klip çəkilişlərində o qədər də maraqlı deyillər: "Klip müğənnini tanıdan, mahnısını sevdirən əsas meyardır. Ancaq son dönəmlər sosial şəbəkələrin geniş yayılması və eyni zamanda televiziyalarımızda kliplərə çox az yer verilməsi bir qədər bizi klip çəkdirməkdən yayındırır. Biz klipi çəkdirdikdən sonra onu yalnız "Youtube” kanalında yayımlayırıq. Televiziyalarımızda klip saatlarına çox az yer verilir. Belə olan halda, müğənninin də marağı ölür. Ancaq buna baxmayaraq, mən hər il yeni mahnılar yazdırır və kliplər çəkdirirəm. Müğənninin klipinin olmasını zəruri hesab edirəm”.
Kliplərin süjet xəttinə gəlincə isə, ifaçı deyir ki, il ötdükcə insanlar daha çox sadəliyə qiymət verirlər. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində də müğənnilər kliplərini çox sadə və süjet xətti olmadan çəkməyə üstünlük verirlər: "Xarici kliplərə nəzər salsanız, onların süjet xəttinə müraciət etmədiklərinin şahidi olarsınız. İndi zəmanə də dəyişib. İnsanların maraqları, izlədikləri mahnılar, kliplər tamamilə başqalaşıb. Mənim kliplərimin əksəriyyətinin süjet xətti yoxdur. Yalnız iki klipimdə ssenaridən istifadə etmişəm”.
"Klipdə müğənni gözəl görünür”
Uzun illərdir ki, klipmeyker kimi fəaliyyət göstərən Nail Naiboğlununfikirləri isə bir qədər başqadır. O düşünür ki, klip bazarında müğənnilər daha çox özlərini göstərməyə çalışırlar: "İlk dəfə süjetsiz klip praktikasını 2005-ci ildə Azərbaycana mən gətirmişəm. Belə ki, ilk dəfə müğənninin iri planda yalnız üz cizgiləri, gözəl məkan və süjet xətti olmayan, müğənninin öz reklamı üzərində qurulan bir ssenari hazırladıq. Bu gün isə belə kliplər dəbdədir. Ancaq il ötdükcə, insanların zövqü dəyişir. Misal üçün, keçən il çəkilən kliplər bu il maraqsız gəlir. Bu, tək Azərbaycan şou-biznesinə aid deyil, dünya ulduzlarının da kliplərinə aiddir. Klip elə bir şeydir ki, daimi olaraq qalır. Klip mahnının reklamıdır. Çalışıram ki, süjet xəttinə o qədər də önəm verməyək, daha çox müğənnini göstərək. Bu məsələdə büdcə də böyük rol oynayır. Əvvəl müğənnilər klip çəkdirməyə daha çox həvəsli idi. Bunun üçün klipin də normal büdcəsi olurdu. Klipin daha sanballı alınması üçün ona bir neçə gün sərf etməli olurduq. İndi isə klip bir günə çəkilir. Daha yaxşı olar ki, indi müğənnini bir məkanda çəkəsən, nəinki süjet xətti, tamaşaçıya çatdırıla bilməyən fikirlər olsun. Mən hər zaman qlamur kliplərin tərəfdarı olmuşam”.
Bu gün kifayət qədər kliplər çəkildiyini deyən Nail Naiboğlu telekanallarda kliplərin nümayişinin həddən artıq baha olduğunu da qeyd etdi: "Əvvəllər Azərbaycanda bir neçə telekanalda kliplər yayımlanırdı. Hazırda Lider telekanalından başqa heç bir kanalda klip saatı yoxdur. Müğənnilər daha çox klipi çəkdirib "Yotube”-a yerləşdirir, sosial şəbəkələrdə paylaşırlar. Elə bir müğənni yoxdur ki, o, bir il ərzində heç olmasa bir klip çəkdirməsin. Düzdür, müğənnilərin klipə qarşı marağı ölüb, ancaq bu da düzgün fikir deyil. Müğənni başa düşməlidir ki, klip müğənni üçün vizit-kartdır. Bu gün İlhamə Quliyeva həyatda yoxdur, ancaq onun görüntüləri, klipləri var. Klipdə müğənni gözəl görünür. Müğənni televiziyaya çıxanda, orda rəng təmizləmə işləri aparılmır. Ancaq klipdə müğənni sırf müğənni kimi təqdim olunur. Ona görə müğənni özünü tamaşaçılara yaxşı mənada təqdim etmək üçün klip çəkdirməlidir”.
Bu gün rejissorluq sənətinə gənclərin axın etdiyini deyən klipmeyker onların içərisində səriştəsiz və özlərinə "rejissor” deyərək bu sənətin adına ləkə gətirənlərin olduğunu da dilə gətirdi: "Bu sənətə gənclər axın edir. Əslində bu, müsbət haldır, ancaq bəzən elə klip çəkirlər ki, deyirsən, heyf ki, bu insan özünə rejissor deyir və bizim sənətin adına xələl gətirir. Özünə hörmət edən müğənni işinə bələd olmayan rejissora klip çəkdirmir. O kliplərin də ömrü olmur. Tamaşaçı baxan kimi bilir ki, bu, səviyyəli, yaxud da səviyyəsiz klipdir”.
"Tələbat olmadığına görə bu sahəyə maraq azalıb”
Klipmeyker Fuad Əlişov isə mətbuata açıqlamasında kliplərin azlıq təşkil etdiyini, özünün ondan asılı olmayan səbəblərdən reklam sahəsinə yönəldiyini deyib: "Hər şey zamanla alındı, bir də gördüm ki, reklam sahəsindəyəm. Klip müğənninin, yeni mahnının tanınması üçün lazımdır, o da bir növ reklamdır. Müəyyən maliyyə tələb edir. Müqabilində də, müğənnilərin klipdən müəyyən gözləntiləri olur - toy təklifləri, şou-proqramlar, dolu konsert zalları. Amma bunları, məsəl üçün, sosial şəbəkələrdə aktiv həyatla da əldə etmək olar. Ona görə də müğənnilər az klip çəkdirir. Həm də kliplərin efirlərdə yayımlanması üçün qeyri-adekvat vəsait tələb olunur. Tələbat olmadığına görə, bu sahəyə maraq azalıb. Məncə, bizdə milli musiqi kanalı olsaydı, vəziyyət bir qədər dəyişə bilərdi. İndi sırf klip çəkməklə məşğul olmaq çətindir. Sadəcə şərait elə gətirdi ki, mən özümü reklam bazarında tapdım. Mən bu mənada nostaljiyə qapılmıram. Əvvəllər olduqca məhdud texnika ilə və təcrübəsiz çalışırdıq. Buna görə də klipin uğurunun əsas hissəsi rejissorun fantaziyası, onun qurduğu maraqlı süjet xəttindən asılı idi. Bu gün isə belə deyil. Açılan yeni avadanlıq imkanları, bu sahə ilə məşğul olan insanların yeni qabiliyyətlər öyrənməsi nəticəsində, tək stilist, kostyumer, dekorçuların (və s.) zəhməti əsasında gözəl bir iş ərsəyə gətirmək olar. Lakin sizin sualınızdan da göründüyü kimi, onlar yadda qalmaya bilər”.
"Müğənnilər klipə pul xərcləmək istəmirlər”
Tanınmış prodüser Tarix Əliyev (Tolik) isə hazırda Türkiyədə çalışan və kliplərini məhz xaricilərə həvalə edən müğənnilərdən danışdı: "Deməzdim ki müğənnilərimiz klip çəkdirməkdən imtina ediblər. Misal üçün, Röya Ayxan, Nigar Camalın yaxşı klipləri var. Azərbaycanda isə müğənnilər rejissora 1000 manat pul verirlər. Deyirlər ki, bu qiymətə klip çək. O da gedir əlüstü bir klip çəkir. 5-10 il bundan qabaq kliplər 5-6 günə çəkilirdi. İndi isə kiplər bir günə çəkilir. Yalandan gedirlər studiyaya bir-iki poza verirlər, təki adı olsun ki, klip çəkdirir. Onları da qınamaq olmur, bu gün televiziyalarımız kliplərə yer vermirlər. Bizim kallarımızda klip saatları yoxdur. Müğənni düşünür ki, mən klipi çəkib nə edəcəm? Uzaqbaşı, sosial şəbəkədə paylaşacam, baxış sayı çoxalacaq. Onlar klipə pul verməkdənsə, mahnı alıb, radiolara verib dinlətdirməyə daha çox üstünlük verirlər. Kliplərimizin azlığı da məhz buradan qaynaqlanır. Bizim "Kral”, "Pop” kimi musiqi kanallarımız yoxdur ki, kliplərimiz orda nümayiş olunsun. Digər tərəfdən də insanlarda klipə tələbat azalıb. İndi müğənnilər yeni mahnı yazdıranda, mahnının üzərinə şəkillərindən ibarət video yığdırır, bununla da mahnını təqdim edir. Müğənnilər klipə pul xərcləmək istəmirlər. Onlar yalnız toy haqqında düşünürlər”.
Süjetə gəlincə isə, prodüser deyir ki, bunun üçün yaxşı pul olmalıdır: "Süjetdə ən azı 2 aktyor iştirak etməlidir. İndi dünya şou aləmində kliplərdə tanınmış modellər, aktyorlar çəkilir. Misal üçün, keçən il Röya Ayxan klipinə məşhur aktyor Ozan Çolakoğlunu dəvət etmişdi. Bunun özü bilirsiniz nə qədər puldur? Yenə də deyirəm ki, hər işin başında maddiyyat dayanır. Digər tərəfdən, əgər klipdə süjet olsa, orda əks tərəf də görünməlidir. Belə olan halda, müğənni ekranda az görünəcək. Müğənnilərimiz fikirləşirlər ki, kliplərində ekranda ancaq özləri görünsünlər. Otursunlar divanda, yaxud da yataqda uzanıb klip çəkdirsinlər. Sənətə o qədər maraq olmadığı üçün yalnız pul, toy haqqında düşünürlər. Tərəf müqabili olanda isə, onu geyindirmək, qrim etmək, ona pul vermək - hamısı maddiyyat tələb edir. Buna görə kliplərdə süjet xəttinə ehtiyac duymurlar”.
Geri qayıt