Bu müəssisələr 5 dəfə əl, 4 dəfə ad dəyişdirib: Məqsəd nədir?
2-04-2019, 12:21
Prezidentin 6 noyabr 2017-ci il tarixli Fərmanı ilə “Azərbaycan Sənaye Korporasiyası” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin (ASC) yaradılmasında məqsəd dövlət əmlakının idarə edilməsində səmərəliliyi artırmaq, dövlətə məxsus müəssisələr arasında əlverişli kooperasiya əlaqələrini yaratmaq, istehsal potensialının artırılmasına nail olmaq, ixracı stimullaşdırmaq, qeyri-neft sektorunun inkişaf sürətini yüksəltmək, regionlarda və bütövlükdə respublikada yeni iş yerlərinin açılması ilə işsizliyin aradan qaldırılmasını təmin etmək kimi bir sıra məsələlərin həyata keçirilməsindən ibarətdir.
Deputat Kamran Nəbizadənin rəhbərlik etdiyi cəmiyyətin nizamnamə kapitalı və fəaliyyəti üçün aktivlər, əsasən, “Aqrarkredit” QSC-nin Azərbaycan Beynəlxalq Bankı”(ABB) ASC-dən aldığı problemli aktivlərin əvəzində əldə edilmiş, onun balansında olan və “ASK” ASC-nin mülkiyyətinə verilən əmlak hesabına formalaşır.
Aktivlərin üstündə “ASK”a 5 milyon manat da peşkəş edildi
5 milyon manat vəsait və “ASK” ASC-nin balansına verilən əmlak da daxil olmaqla, ABB kreditorlarının Banka qarşı tələblərinin dövlət öhdəlikləri ilə əvəz edilməsinə dair Nazirlər Kabinetinin Maliyyə Nazirliyinə ötürülməsini nəzərdə tutduğu 3 mlrd. 854 mln. 300 min (Gənclər və İdman Nazirliyinin və Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyinin balansına keçmiş problemli aktivlər də nəzərə alınmaqla) həddinədək problemli aktivlər də qurumun nizamnamə kapitalına yönəldildi.
Bundan sonra dövlət əmlakının bazar dəyərinin müəyyənləşdirilməsi üçün həmin əmlakların qiymətləndirilməsi aparılmalı idi.
2018-ci ilin əvvəlində “ASK” ASC 18 kommersiya hüquqi şəxsin – “Aqroinvestkom” MMC, “İnter Tobakko” MMC, “Şəki-İpək” ASC, “Şəki Aqro İndastriz” MMC, “Kainat”ASC, “Pərvanə” MMC, “CTS Agro” MMC, “BOT” MMC, “İnter Textile” ASC, “Mingəçevir İzolit” ASC, “Şəki Kərpic” MMC, “Azəralüminium” ASC, “Bakı Glass” MMC, “General Konstrakşn” MMC, “Steel Structures” MMC, “İnter Peşəkar İdman Klubu” MMC, “Det-Al Alüminium” MMC, “Det-Al Metal D “ MCC şirkətlərinin əmlakının bazar dəyərinə uyğun qiymətləndirilməsi məqsədilə tender elan etmişdi.
Dövlət əmlaklarını qiymətləndirmə üzrə tender keçirmədən götürüblər
Sonradan nəzərdə tutulan qiymətləndirmə üzrə tenderin ləğvini ASC-dən “vaxt darlığı” ilə izah etdilər, “qiymətləndirmə üçün başqa qanuni yollardan istifadəyə qərar verilib”, dedilər. Bu bəhanə o zaman da inandırıcı görünməmişdi, çünki nə əldə daşan süd vardı, nə də müəssisələr olimpiya oyunlarına hazırlanırdı, istənilən vaxt vəd olunan tenderi keçirə bilərdilər. Qiymətləndirmə üçün başqa yollardan istifadə elədilər, amma qanuni idimi, deyildimi, azacıq insafa gəlib bir rəqəm açıqlasalar, prosesin nə qədər şəffaf keçirildiyini anlamaqda yardımçı olar.
Başı restoranlarda yeyib-içməyə qarışan informasiya sahiblərinə – ASC rəhbərliyinə, jurnalistləri maraqlandıran məlumatları vermək əvəzinə, onlara söz atıb, cəngə çıxmaq daha rahat gəlir.
Şirkətlərin artıq tendersiz balansdan çıxarıldığını demiş, bir nəfərin gətirilib həmin şirkətlərin başında əyləşdiriləcəyi proqnozunu da vermişdik. Yanilmadıq. Gerçəkdən də qiymətləndirmənin necə aparıldığı, əmlaklara hansı dəyərin müəyyənləşdirildiyi sonra da deyilmədi.
Bir gün “ASK” adında bir təşkilat yaradılaraq həmin müəssisələr onun tərkibinə verildi. “Azəralüminium” MMC, “Azərpambıq ASK” MMC, “Azərtütün ASK” MMC, “ASK Xidmət” MMC, “ASK İdman Kompleksi” MMC, “ASK Şüşə” MMC, “ASK Şəki Şərab” MMC, “Azəripək” MMC, “ASK İzolit” MMC, “ASK Tekstil” MMC, “ASK Security” MMC, “ASK Ayaqqabı Fabriki” MMC, “ASK Heyvandarlıq” MMC bankın girovunda olmuş yuxarıda adları sadalanan müəssisələrin bazasında yaradılıb. Yalnızca adları bir qədər korrektəyə məruz qalıb, bir də korporasiyanın mülkiyyəti olduğunu sübut etməkdən ötrü böyürlərinə bir “ASK” əlavə ediblər. Elə ictimaiyyətə də daha çox qurumun yeni təsis etdiyi müəssisələr kimi təqdim olunur.
214 milyonu özəl təşkilat hansı yolla ələ keçirib?
Lakin buna qədər – 2017-ci ilin oktyabrında “Vergilər” qəzetinin xüsusi buraxılışında gedən elana istinadla bir ünvanda 7 şirkətin qeydiyyata alındığı barədə məlumatlar getmişdi. “Şəki Ət və Süd Məhsulları” MMC (nizamnamə kapitalı 9,028 mln. manat, qanuni təmsilçisi Asif Məhəmmədov, Müşahidə Şurasının (MŞ) üzvləri Orxan Mədətli, Sənan Piriyev, Vüqar Yaqubov), “Şəki Kərpic İstehsalı” MMC (nizamnamə kapitalı 21 mln. 577,5 min manat, qanuni təmsilçisi Tahir Alıyev, MŞ üzvləri Vüqar İbrahimli, Fəxrəddin Gəncəmalıyev, Ağamir Babayev), “Şəki Heyvandarlıq” MMC (nizamnamə kapitalı 18 mln. 415,5 min manat, qanuni təmsilçisi Elşən Ağalarov, MŞ üzvləri Rauf Qarayev, Vüqar Yaqubov, Samir Osmanov), “Mingəçevir İzolit” MMC (nizamnamə kapitalı 14,855 mln. manat, qanuni təmsilçisi İsmayıl Məmmədov, MŞ üzvləri Hidayət Sultanov, Rəşid Məmmədov, Ağababa Muradov), “Azərtütün” MMC (nizamnamə kapitalı 30 mln. 111,978 min manat, qanuni təmsilçisi Fazil Rüstəmov, MŞ üzvləri Nəcbəddin Sofiyev, Hidayət Sultanov, Məhəmmədəli Əfəndiyev), “Şəki İpək İstehsalı” MMC (nizamnamə kapitalı 37,550 mln. manat, qanuni təmsilçisi Nizami Qəribov, MŞ üzvləri Fərid Vəlizadə, Elçin Nadirov, Malik Nəsirov), “Azərpambıq” MMC (nizamnamə kapitalı 82 mln. 343,854 min manat, qanuni təmsilçisi Tural Eyvazov, MŞ üzvləri Vüqar Yaqubov, Məhəmmədəli Əfəndiyev, Zakir Əzimov) eyni gündə – iyulun 17-də dövlət qeydiyyatından keçib. Həmin şirkətlərdir, o zaman da adlarında cüzi dəyişiklik edilib. Hüquqi ünvanları da eynidir – Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, Tbilisi prospekti, ev 35, məhəllə 1033.
Göstərilən ünvan “Qlobus Plaza” biznes-mərkəzinindir və burada qeydiyyata düşən müəssisələrin nizamnamə kapitalı üst-üstə 214 milyon manatdır. “Qlobus Plaza”nın sahibi sabiq deputat Dünyamin Xəlilov da “Beynəlxalq Bank işi”nə görə həbsdədir. Həbsindən sonra mərkəzin satışa çıxarıldığı və türkiyəli iş adamına satıldığı barədə dərc edilən məlumatlar indiyəcən təkzib edilməyib. İndi “ASK”a verilən “İnter Tekstile” və “General Konstrakşn” şirkətlərinin də Xəlilovla bağlılığı olub.
“Aqrarkredit”-in balansındaki şirkətlər fiziki şəxslər adına qeydiyyata alınıb
“ASK”ın tərkibindəki müəssisələr siyahısına daxil olan “ASK Ayaqqabı Fabriki” MMC də sadalanan 7 müəssisə ilə eyni gündə “Bakı Ayaqqabı” MMC adı ilə Vergilər Nazirliyi tərəfindən dövlət qeydiyyatına alınıb. 4 nömrəli Bakı Ayaqqabı Fabrikinin xələfidir.
Digər bir adı da “BOT” olub. Şirkətin hüquqi ünvanı Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, Binəqədi şossesi, ev 53, nizamnamə kapitalı 11,5 mln. manat, qanuni təmsilçisi isə Həsənəli Şahverdiyev göstərilir. Fəaliyyətinə Bəhruz Camalov, Malik Nəsirov və Cahangir Kərimovun daxil olduğu MŞ nəzarət edir. İddiaya görə, şirkətin yaradılmasında məqsəd ABB-yə borc müqabilində girov qoyulmuş və ayaqqabı istehsalı ilə məşğul olan “BOT” əmlak kompleksini idarə etməkdir. Bildirilir ki, müəssisə hazırda Bankın problemli aktivlərinin idarə edilməsi ilə məşğul olan “Aqrarkredit” QSC-nin balansındadır.
Milyardlıq müəssisələrin cəfasını hökumət, səfasını fürsətçilər görür
Dedik ki, “ASK” ASC 2017-ci ilin noyabrın 6-da yaradılıb, barəsində söhbət gedən 8 şirkət isə 2017-ci il iyulun 17-də qeydiyyatdan keçirilib. Yəni bunlar “ASK”a ötürülməzdən 4 ay əvvəl vergi oqranlarında yenidən qeydə aldırılıb, həm də başqa-başqa adamların adına, ünvan da şəxsidir. Saytında isə “ASK”ın ünvanı Bakı şəhəri, Cəfər Cabbarlı 40C-dir.
Şirkətlərin nizamnamə kapitalı üst-üstə 225 milyon manat təşkil edir. Və həm də nəzərə alaq ki, burada cəmi 8 müəssisənin adı çəkilir. Bu hesabla 18 müəssisənin təkcə nizamnamə kapitalı təqribən yarım milyard manat civarında olmalıdır. Aktivləri də ən az iki o qədərdir.
Sözügedən müəssisələr dövlət qurumunun balansındadırsa, dövlətə məxsus əmlaklar niyə “Aqrarkredit”-də yox, özəl ünvanlarda, həm də fiziki şəxslərin adına yenidən qeydiyyatdan keçirilib? Bəlli ki, kimlərsə özbaşına iş tutub, müəssisələri qanunsuz ələ keçirib . Təbii ki, “Aqrarkredit” rəhbərliyindən, o cümlədən “Aqrarkredit” Səhmdar Kredit Təşkilatının İdarə Heyətinin Sədri, “Şapka Mamed” kimi tamınan Məmməd Musayevdən xəbərsiz olmayıb.
Sonradan işin üstü ört-basdır olunaraq “ASK” yaradılmaqla əmlaklarlardan geriyə qalanlar təzədən oraya ötürülüb. Hüquqi ünvan və şirkətlər rəsmi quruma aid olmayan adamların adında bəlkə indi də qalır.
Bunu anlamaq üçün onların son qeydiyyat sənədləri ictimailəşdirilməlidir. “ASK” bu məlumatı rəsmi saytında yerləşdirsə, məqsədəuyğundur, ən azından bundan sonrakı dövr üçün olan-qalan əmlakların əmin əllərə etibar edildiyini düşünmək insanı rahatladar. Hazırda isə belə bir mənzərə yaranır ki, hökumətin uzun illər güzəştli şərtlərlə kreditləşdirdiyi, eyni zamanda külli miqdarda borclarını bağışladığı müəssisələr onun balansından çıxarılıb, lakin dövlət adından yenə həmin şirkətlərə pul axıdılır. Cəfasını hökumət, səfasını dövlətin qulluğunda durmayanlar sürür.
“İz”i itirmək üçün mülkiyyət sahiblərini və adlarını dəfələrlə dəyişdi
Belə deyilsə, bu uzun proseslərdən keçməyə nə ehtiyac vardı? Ən başdan hərraca çıxarıb həmin şirkətləri satmaq olardı, bədəbəddə idarəetmə üçün İqtisadiyyat Nazirliyinə də verə bilərdilər. O zaman dəfələrlə qeydiyyatdan keçirib, adlarını dəyişməyə də lüzum qalmazdı. Bu qədər ciddi iş ya işbilməzlərə tapşırılıb, ya da bilərəkdən belə dolanbac yollarla gedilir ki, kimsə nə baş verdiyini anlamasın.
Lakin nə etsələr də, hansı yollardan getsələr də “iz” yenə aparıb eyni yerə çıxarır. İstəyirlər müəssisələrin təkcə adını, ünvanını yox e, profilini də dəyişsinlər, yerləşdikləri məkanı ki, dəyişə bilməzlər. Hər kəs bilir ki, “İnter Glass” zavodu Bakının Qaradağ rayonundadır, istər adını dəyişib “Bakı Glass” qoysunlar, istərsə də “ASK Şüşə” MMC, fərqli nəsə olmayacaq. Əsas odur ki, müəssisə işləsin, məhsul istehsal etsin, qazandığı mənfəətdən ölkənin büdcəsinə də xeyir versin. Əgər bacarıqları buna yetirsə.
Kənardan baxanda, bu müəssisələrin hansısa qurumların idarəetməsinə verilməsi, bəlkə də adi bir iqtisadi proses kimi görünə bilər. Lakin faktları yan-yana gətirdiyinizdə, ortada təmiz iqtisadi marağın olmadığını anlamaq çətin deyil. Başıbəlalı şirkətlər görün neçə əldən keçib! Xronoloji ardıcıllıqla baxıldığında, onlar bu 4 ildə nə az nə çox, düz 5 dəfə “əl dəyişib”, 4 dəfə də ad.
Əvvəlcə ayrı-ayrı fiziki şəxslər tərəfindən yaradılıb, sonra kredit müqabilində ABB-nin girovluğuna verilib, daha sonra “Aqrarkredit”in nəzarətinə keçib, sonra biznes-mərkəzdə birinə ötürülüb, ən axırda da “ASK”a verilib. Bu müəssisələrin belə əldən-ələ keçib əmlaklarının yağmalanmaması mümkünsüzdür. Bəlli ki, onlardan hərə bacardığı qədər faydalanıb.
Sadalananlar ABB qarşısında kredit öhdəliyi olan müəssisələrin hələ bir hissəsidir. Yüksək gəlirli xeyli şirkət var ki, onlar məxfi şəkildə satılıb. “ASK” ASC-nin tərkibinə verilmiş zavod və fabriklər “Azərbaycan Metanol” Zavodu (“AzMeCo”), “Bakı Fındıq Emalı” Zavodu (“BakFem” MMC), “Azərinşaatservis” MMC, Fuceyradakı “İntertekstil” və “İnterstil” zavodları ilə müqyisədə bəlkə də o dərərcədə “gözəgəlimli” deyillər, amma onları yenidən dirçəltməkdən ötrü keçirilən bahalı tenderlər dodaq uçuqladır. (azpolitika.info)
Geri qayıt