Peskov yenə ağzına gələni danışır
20-04-2021, 08:00
Bu yaxınlarda Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ukraynalı həmkarı Vladimir Zelenski ilə danışıqlardan sonra Ankaranın Krımın Rusiya tərəfindən ilhaqını tanımayacağını söylədi. Və Moskvanı, görünür, bu dəfə bu ifadə çox incik saldı.
Rusiya Prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bir mətbuat konfransı zamanı Ukrayna və Türkiyə prezidentlərinin bu yaxınlarda İstanbulda Krım məsələsini müzakirə etmələrini şərh etdi. Əvvəla, Kremlin sözçüsü Türkiyənin qonşuları ilə münasibət qurmaq üçün suveren bir hüququna sahib olduğunu və bu danışıqların Ukrayna-Türkiyə münasibətlərinin bir hissəsi olduğunu qəbul etdi.
Ancaq sonra dedi: “Onların Krımla bağlı açıqlamaları ciddi fikir ayrılıqlarımızın olduğu mövzular kateqoriyasındadır. Ukrayna tərəfi ilə çətinliklə həll oluna bilər, amma ümid edirik ki, ardıcıl xəttimiz türk tərəfdaşlarımızı Krımla bağlı hazırkı mövqelərinin tamamilə səhv olduğuna inandırmağa imkan verəcək”.
“Tamamilə səhv” - Peskov həqiqətən Rusiyanın Ukrayna Krımını işğal etməsini bütün dünyanın gözü qarşısında pisləyən Türkiyənin mövqeyini birdən-birə Rusiya tərəfdarı mövqeyinə keçirəcəyinə inanırmı? Üstəlik, bütün bunlar Türkiyənin özünü yarımadanın yerli əhalisinin - bütöv bir millət olaraq bu işğala qarşı çıxan və Kiyevin yurisdiksiyasında muxtariyyətin qaytarılmasına çalışan Krım tatarlarının hüquq və mənafelərinin müdafiəçisi kimi göstərməsi fonunda baş verir.
Peskov belə bir açıqlama verərkən nə qədər ciddidir? Əvvəllər Moskva bu məsələdə susmağa üstünlük verirdi.
AYNA mövzunu tanınmış xarici ekspertlərlə müzakirə edib.
Rus politoloqu və publisisti, tarix elmləri doktoru, “North&Eastern Europe Research Political Center”-in rəhbəri Aleksandr Sıtin:
“Moskvada heç kim heç nə düşünmür. Hər kəs Rusiyanın Türkiyəyə qarşı real təsir gücünün olmadığını yaxşı başa düşür. Ediləcək maksimum xırda intiqam onsuz da edildi - Türkiyəyə gələn turizm axınının qarşısını almağı hədəflədilər.
Rusiya nə bu ölkədə “RosAtom”-a nəsə bir iş vermək üçün yaradılan nüvə elektrik stansiyası tikintisini dayandıra bilər, nə də Türkiyədən keçən neft və qaz kəmərləri xəttini kəsə bilər. Rusiyanın bu baxımdan güvənəcəyi bir şey yoxdur.
Ancaq Kreml də açıq şəkildə başa düşür ki, Türkiyə Ukraynaya açıq silahlı qüvvə ilə dəstək verməyəcək və Ukraynanın güvənəcəyi maksimum - Türkiyənin dost neytrallığıdır. Hətta son müharibədə Azərbaycana dəstəyi belə, mənim nöqteyi-nəzərimdən yetərli olmayan Türkiyənin köhnəlmiş Montrö Konvensiyasından imtina etməsini gözləmək daha sadəlövhlükdür.
Beləliklə, indi “qorxaq tarazlıq” dediyim bir mənzərəni izləyirik. Bununla birlikdə, Ukrayna ilə Rusiya arasında açıq silahlı qarşıdurma olmayacağına çox əminəm”.
Ukraynalı politoloq, Orta Şərq Araşdırmaları Mərkəzinin İcraçı direktoru İqor Semivolos:
“Əlbəttə ki, İngiltərənin əlaqələr qurmaq kimi suveren haqqı var... və bu danışıqlar İngiltərə-Polşa münasibətlərinin bir hissəsidir. Dançiqlə bağlı açıqlamalar ciddi fikir ayrılıqlarımızın olduğu mövzular kateqoriyasına aiddir. Polşa tərəfi ilə çətin bir şəkildə həll edilə bilər, amma ümid edirik ki, Reyxin tutarlı mövqeyi, ingilis tərəfdaşlarını hazırkı mövqelərinin Dançiqlə əlaqəli olaraq tamamilə səhv olduğuna inandırmağa imkan verəcək.
Buna necə münasibət bəsləyirsiniz? Təzə və aktual səslənmirmi? Məsələ Peskovun hazırkı sözlərinin, II Dünya müharibəsi başlamazdan əvvəl Gebbels və fon Ribbentropun oxşar ifadələri ilə praktik olaraq uyğunlaşması deyil, problem bu sözlərin nasist Almaniyası üzərindəki qələbəsi ilə öyünən ölkənin siyasətçilərinin ağzından çıxmasıdır.
Peskov ciddidir. Reyxin içində, sui-qəsdlərlə əhatə olunmuş bir qalanın içərisində yaşadığına inanan zaman, bu cür ifadələrin absurdluğunu görmək son dərəcə çətindir. Bunun üçün bir vicdana sahib olmalısan və bu məhsulla da rusların çox böyük bir kəsiri var. Moskvada Ukrayna ilə mümkün genişmiqyaslı müharibəyə qarşı çox sayda etirazçı gördünüzmü? - İcazə verilən bir neçə onlarla simpatizan olan insanlar. Lakin bu, Çexoslovakiyanın işğalı dövründən daha çoxdur.
Peskov Sovet qoşunlarının amerikalıları dayandırmaq üçün Əfqanıstana girdiyinə inanan Sovet xalqı qədər ciddidir sözlərində. Sovet xalqı Kremlin barışıq siyasətinə və qanlı imperialist hərbi klikaya inanırdı. Buna görə də, bəli, onların dayandırılmaması ölümcül təhlükədir”.
Ukraynalı politoloq, “Strateji XXI əsr” Qlobal Tədqiqatlar Mərkəzinin prezidenti, “Qara dəniz Təhlükəsizlik” jurnalının baş redaktoru Mixail Qonçar:
“Burada Peskovun sahibi, yəni Vladimir Putinin 2018-ci ildə Amerikanın “NBC News” televiziya kanalına verdiyi müsahibəsində mətbuat katibinin bəzən “ağzına gələni danışdığını” söylədiyini xatırlamaq olar. Sözün həqiqi mənasında, belə səslənirdi: “... bəzən elə sözlər danışır ki, televizorda baxıram və düşünürəm: orada nə danışır? Bunu ona kim göstəriş verdi?” Peskovun özü də deyilənləri yarızarafat təsdiqləyir və deyir ki, “unutmayaq ki, mən rəsmi olaraq “ağzıma gələni danışan” bir insanam”.
Görünən budur ki, Ukraynanın Krım və Sevastopoldakı Rusiya işğalını tanımaması, Krım tatar xalqı tərəfindən işğalçılara müqavimət göstərməsi, təmsil etdiyi qurumun - Məclisin fəaliyyəti ilə əlaqədar Ankaranın Kiyevlə həmrəyliyi - hamısı Putin rejiminin boğazında bir sümükdür. Buna görə də indi Peskova mütəxəssis olduğu “ağzına gələni danışmaq” kimi bir söz demək tapşırılıb.
Putin Ərdoğanı Krım mövzusunda inandıra bilməyəcək. Bütün “inandırma” vasitələri əslində Türkiyənin əlindədir. Yeri gəlmişkən, Rusiya Qara dənizdən lazımsız qaz kəmərləri çəkərək bir hissəsini Türkiyəyə verdi. Ankara istənilən vaxt həm “Suriya ekspresini” – Sevastopol-Tartus xəttini məhdudlaşdıra bilər, həm də Rusiyanın Qara dəniz limanlarından Bosfordan keçən qaz trafik axınını kəsər.
Türkiyə Rusiyadan gələn qaz tədarükünü – “Mavi axın” və “Türk axını” qaz boru kəmərlərindən istifadə etməyi rədd edə bilər. Onları maye-qaz və ya Azərbaycandan alınan qazla əvəzləyə bilər. Ərdoğan Suriyada, Liviyada və Dağlıq Qarabağda “Bayraktar”ın köməyi ilə həddini aşanları necə inandıracağını göstərdi. Bu, yalnız başlanğıcdır”.
Geri qayıt