Müharibə Ağ Evdə kimi prezident edəcək?
14-10-2024, 11:19
ABŞ-ın vitse-prezidenti, Demokratlar Partiyasından prezidentliyə namizəd Kamala Harris İsrail - Livan sərhədində, həmçinin Qəzza zolağında gərginliyin azaldılması və atəşkəsin təminini vacib hesab edir.
O, bu barədə jurnalistlərə açıqlamada deyib.
"Biz həm Livanda, həm də Qəzza zolağında baş verənlərlə bağlı atəşkəsə nail olmalıyıq. Bu istiqamətdə gecə-gündüz çalışırıq. Bu müharibələr bitməlidir və gərginliyin azaldılmasına nail olmalıyıq", - deyə o, əlavə edib.
Harrisin bu sözləri İsrailin İranın 1 oktyabr raket hücumlarına cavab hazırlaması fonunda diqqəti çəkir.
“Axios”-un xəbər verdiyi kimi, ABŞ Prezidenti Co Bayden və İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu İsrailin İrana qarşı planlaşdırdığı cavab zərbəsinin miqyasını müəyyənləşdirməyə çalışıblar.
Yaxın Şərqdə vəziyyət 7 oktyabr 2023-cü ildə Qəzza zolağından Fələstin HƏMAS hərəkatının döyüşçülərinin İsrail ərazisinə soxulmasından sonra kəskin şəkildə pisləşib. Bu, sərhədyanı yaşayış məntəqələrinin sakinlərinin öldürülməsi və təxminən 250 nəfərin girov götürülməsi ilə nəticələnib. Radikallar bu hücumu İsrail hakimiyyətinin Qüdsdəki Əl-Əqsa məscidinə qarşı hərəkətlərinə cavab kimi təqdim ediblər. İsrail isə Qəzzanın tam blokadasını elan edib və həmçinin Livan və Suriyanın bəzi bölgələrinə cavab zərbələri endirib. Bundan sonra isə Fələstin anklavında quru əməliyyatı həyata keçirilib.
Regionda gərginliyin yeni dalğası İsrailin 23 sentyabrdan etibarən Livana kütləvi zərbələr endirdiyi "Şimal oxları" adlı hərbi əməliyyata başlamasından sonra baş verib. Bu hava hücumlarının hədəfi "Hizbullah"ın liderləri idi. Daha sonra Livan ərazisindən İsrailin şimal bölgələrinə raket hücumlarının intensivliyi artıb, o cümlədən Təl-Əvivə hücumların sayı çoxalıb.
1 oktyabrda isə İran İsrail dövlətinə qarşı kütləvi raket hücumu həyata keçirib. Vəziyyət gərgin olaraq qalır və İsrailin İrana hücumu gözlənilir.
İsrailli politoloq Yuri Boçarov “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında bildirib ki, amerikalı siyasətçilərin bugünkü çıxışları 99% hallarda yalnız öz seçicilərinə yönəlir. Onun sözlərinə görə, Kamala Harrisin siyasi komandası Co Baydenin “sülhsevər” xəttini davam etdirərək münaqişənin bütün tərəflərini danışıqlar masasına əyləşməyə çağırır:
"Bununla da onlar aydın şəkildə ikiüzlülük edirlər, çünki bu cür təkliflərlə yalnız rəsmi şəxslərə - İsrail, Livan, hətta İran rəhbərliyinə müraciət olunur. Lakin əsas hərbi münaqişə təşkilatçıları olan HƏMAS, “Hizbullah”, “Müsəlman Qardaşlar”, Suriyadakı İranpərəst milislərin liderlərini və digər müxtəlif terror təşkilatlarının rəhbərlərini diqqətdən kənarda qoyurlar.
Bu təşkilatlar İranın tam maliyyə və hərbi dəstəyi ilə İsrailə qarşı müstəqil müharibə aparırlar. Bununla belə, bir variant da var. İsrail ABŞ-dən Livanda hərbi əməliyyatların dayandırılmasını Qəzza sektorundakı bütün girovların geri qaytarılması ilə əlaqələndirməsini tələb edib.
Amma HƏMAS-ın lideri Sinvarın hazırda Livanın və “Hizbullah”ın problemlərini həll etmək istəyəcəyi ehtimalı azdır. Çünki o, həyatını xilas etmək üçün girovlardan istifadəni düşünür. Sinvar İsrailə qarşı döyüş bölgəsini bütün region üzrə genişləndirməkdə maraqlıdır.
Bu da Qəzza sektorundakı terrorçulara təzyiqlərin zəifləməsinə və ona hakimiyyəti saxlamağa imkan verəcək. O, döyüşlər bitdikdən sonra onun həyatına zəmanət verilməsi xahişi ilə Qətər hakimiyyətinə müraciət edib. Cavab isə belə olub ki, əvvəlcə girovlarla bağlı məsələ, sonra isə digər məsələlər həll oluna bilər”.
“Donald Trampın prezidentliyi dövründə ABŞ-nin xarici siyasəti necə olacaq? Yaxın Şərqdə və Ukraynada müharibələr Trampın prezident seçilməsinə səbəb ola bilərmi?” suallarına cavab verən ekspert qeyd edib ki, istənilən namizədin seçki zamanı dediyi sözlər yalnız qalib gəlmək məqsədi daşıyır:
“Seçkilərdən sonra reallıq qalibin ritorikasını və planlarını tamamilə dəyişə bilər. Tramp ABŞ-də İsrail lobbisinə və hökumətinə verdiyi bütün vədlərində çox ardıcıl olub. Nəticədə, çox ciddi və siyasi cəhətdən problemli olan öhdəliklərinin əksəriyyətini yerinə yetirib. O, ABŞ səfirliyini Qüdsə köçürdü, Qüdsü İsrailin paytaxtı kimi tanıdı və ABŞ-nin İsrailin 1967-ci ildə Suriyanın işğal etdiyi Colan yüksəklikləri üzərində suverenliyini tanıdığını bəyan etdi.
ABŞ, əslində, İsrailin ilhaqını tanıyan yeganə ölkədir. Təbii ki, Trampın mövqeyi və Yaxın Şərq üzrə verdiyi bir çox bəyanatlar İsrail hökumətində çox müsbət qarşılanır. Bununla belə, ABŞ-nin daxili seçkilərində beynəlxalq məsələlər əksər amerikalı seçicilər üçün əsas prioritet deyil. Onları daha çox yerli iqtisadiyyat və hökumətin sosial gündəliyi maraqlandırır.
Lakin Bayden administrasiyasıın Yaxın Şərqdəki “məğlubiyyəti” və onun dünyadakı ciddi münaqişələri, o cümlədən Ukrayna cəbhəsindəki qarşıdurmanı həll edə bilməməsi Trampa öz rəqibləri ilə mübarizədə müəyyən üstünlüklər verir. Belə ki, Baydenin Yaxın Şərqdəki istənilən uğursuzluğu indi Trampın gələcək uğuru kimi təqdim olunur.
Ona görə də İsraildə hakimiyyətdə Benyamin Netanyahu və onun ultrasağ hökuməti olduğu müddətdə Livanda və Qəzza sektorunda hərbi əməliyyatların mümkün qədər uzun davam etməsi üçün əllərindən gələni edəcəklər. Bu halda İsrail, əsasən, terrorçu strukturları bölgədən təmizləməklə öz problemini həll edir. O, ABŞ-nin təzyiqinə baxmayaraq, dolayı yolla Trampa rəqibi ilə mübarizədə kömək edir, demokratlar isə beynəlxalq məsələləri həll edə bilməməkdə ittiham olunur.
Bunun Trampa qələbə qazandıracağını söyləmək çətindir, amma hələlik hər kəs öz cari problemləri ilə məşğuldur. Adətən strateji tərəfdaşlıqlar buradan yaranır. Öz problemlərini həll etmək üçün başqa bir dövlətə kömək etməlisən, onun problemlərini həll etmək sonda sənə kömək etməlidir. Bu, adi merkantil hesablamadır. İndi isə buna beynəlxalq çoxvektorlu siyasət deyilir”.
Geri qayıt