“İşğal altındakı Krımın qaytarılması üçün dəqiq bir proqram yoxdur” - Aleksandr Kovalenko
Tarix: 23-08-2021, 10:57 | Çap et
Ukraynalı hərbi-siyasi ekspert Aleksandr Kovalenko AYNA-ya müsahibəsində ölkəsində yaşanan gərginlik, Krım məsələsi və digər məqamlara toxunub. Beləliklə:
- Ukrayna müstəqilliyinin 30-cu ildönümünü qeyd edir. 1991-ci ildə gələcəyə dair gözləntilərin nə olduğunu xatırlayırsınızmı?
- Müasir Ukrayna müstəqillik əldə edəndə mənim cəmi 10 yaşım var idi. O zaman bunun yaxşı və ya pis olduğunu və prosesin nə qədər əhəmiyyətli olduğunu tam anlamırdım, amma başqalarının, böyüklərin reaksiyasını görürdüm. İnsanlar ya sevinirdilər, ya da çaşqınlıq içərisində idilər. Bəziləri gələcəyə inam və ümidlə baxarkən, bəziləri qarışıq vəziyyətdə idi, indi SSRİ olmadan necə yaşayacaqlarını tam anlamırdılar. SSRİ-nin dağılmasından peşman olanların sayının çox az olduğu aydın idi.
- Ən böyük səhvlərdən birinin Ukraynanın nüvə dövləti statusundan imtina etməsi olması fikri ilə razısınızmı?
- Bu, xüsusən Rusiyanın Ukrayna ərazilərini işğal etməsi fonunda müzakirə üçün ən aktual məsələdir. Cavab: həm bəli, həm də xeyr. Fakt budur ki, nüvə silahının saxlanılması çox yüksək bir iqtisadi potensiala malik olan ölkələr və ya Şimali Koreya və Rusiya kimi belə iqtisadiyyata malik olmayan, lakin əhalinin ehtiyaclarını nəzərə almayaraq, belə bir arsenal saxlamağa hazır olan ölkələr üçün də çox bahalı bir zövqdür. Buna görə də nüvə silahından imtina ilk növbədə iqtisadi rasionallıqdan irəli gəlirdi.
Digər tərəfdən, hesab edirəm ki, Ukrayna bu imtina üçün çox az beynəlxalq zəmanət aldı. Və bu zəmanətlər maksimuma çatdırıla bilməsə belə, imtinanın özü çox sürətli oldu. Belə bir addım atmadan əvvəl Ukrayna silahlı qüvvələrə nüvə silahı potensialını kompensasiya edə biləcək raket silahları verən bir çox layihəni tamamlamalı idi. Məsələn, gəmi əleyhinə raket sistemlərinin, habelə əməliyyat-taktiki raket sistemlərinin inkişafını başa çatdırmaq.
Təəssüf ki, ölkə rəhbərliyi nəinki raket qalxanını inkişaf etdirməyə başlamışdı, üstəlik, ölkənin keçmiş liderlərinin fikrincə, təhlükəsizliyimizi təmin edən Rusiya və Qərblə "dostluğa" əsaslanaraq, bu layihələri uzun illər unutmuşdular. Təəssüf ki, yalnız ölkəmizə qarşı başlayan müharibə bu layihələri reallaşdırdı və Ukrayna Silahlı Qüvvələri artıq ilk ən yeni gəmi əleyhinə raket sistemləri olan "Neptun"u alır və OTRK "Qrom-2" də sınaq mərhələsindədir. Ancaq yenə də çox vaxt boşa getdi.
- Ukrayna prezidentlərindən hansının yaxın tarixində ən parlaq iz buraxdığı, hansının dövlətə ən çox xidməti olduğu düşüncəsindəsiniz?
- Sual olduqca çətindir, çünki ölkə rəhbərlərinin hər birinin vəzifə müddətində birmənalı və əhəmiyyətli addımlara məcbur edən vəziyyətlər yaranıb. Bu, müstəqilliyin ilk illərinə düşən Ukraynanın ilk Prezidenti Leonid Kravçuka, Qərblə sürətli bir yaxınlaşmanın ifadə edildiyi və ölkənin Avropaya inteqrasiya perspektivinin daha aydın göründüyü Viktor Yuşşenkoya da aiddir. Ancaq eyni dərəcədə çətin bir yükü, işğalçı Rusiya ordusunun hücumu altında, hətta sabaha inam olmayanda belə, ölkənin Prezidenti olan Pyotr Poroşenko götürdü. Əslində Poroşenko 2014-cü ildə qeyri-müəyyənliyə addım atdı. Və bu qeyri-müəyyənlikdə o, ölkəni nəinki xilas edə bildi, həm də iqtisadi, siyasi, sosial, mədəni uçuruma sürüşməsinə imkan vermədi.
- Hazırkı dövlət başçısı Vladimir Zelenskinin fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz, onun Krımın və Donbassın qaytarılması üçün aydın proqramı varmı?
- Əminəm ki, işğal olunmuş Krımın, eləcə də Luqansk və Donetsk vilayətlərinin işğal olunmuş hissələrinin qaytarılması ilə bağlı dəqiq bir proqram yoxdur. Bu vəziyyət istər Rusiyanın özündə, istərsə də işğal etdiyi ərazilərdə həm xarici, həm də daxili vəziyyətin sürətlə dəyişməsindən qaynaqlanır. Məsələn, 2014-2015-ci illərdə Donbassın işğal olunmuş hissəsini azad etmək üçün hərbi plan uyğun idisə, indi taktika daha balanslı və rasional yanaşma tələb edir. Krım məsələsi, prinsipcə, işğaldan azad edilmə yolunda gücüdən istifadə etməyi istisna edir. Buna görə də, vəziyyətin müntəzəm olaraq tənzimləməyə, ən azından desək, konsepsiyanı bu şəkildə tamamilə yenidən düzəltməyə məcbur etməsi səbəbindən, aydın bir proqram haqqında danışmağa ehtiyac yoxdur.
- Növbəti 30 ildən sonra Ukraynanı necə görürsünüz?
- Ukraynanı vahid, ilk növbədə ayrılmaz sərhədlərində və firavan bir Avropa ölkəsi olaraq görürəm.
|
|
|
|
|
|
|
|
Putin SSRİ-ni bərpa edə biləcəkmi?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| • Müharibənin taleyini həll edəcək elit əsgərlər: - Kremlin son ümidi
Bu gün, 06:43 |
|
|
|
| • Ermənilərdən Atatürklə bağlı növbəti təxribat: - Qadağan edildi
Bu gün, 06:36 |
|
|
|
| • Qarabağdan köçən 3 431 nəfər Ermənistan vətəndaşlığını qəbul edib - AĞILLANIRLAR...
Bu gün, 06:34 |
|
|
|
| • Bu ölkələr Gürcüstandakı seçkiləri tanımadı - Bəyanat
Bu gün, 06:29 |
|
|
|
| • “Toylarda aşığı atıb-tuturlar, çiyinlərinə götürürlər, bu saza hörmətsizlikdir” - ETİRAZ
Bu gün, 06:25 |
|
|
|
| • Putini xilas edəcək əsgərlər: Yoxsa sadəcə səs- küy? - NƏ BAŞ VERİR?
Bu gün, 00:05 |
|
|
|
| • Tuneldə boğulan şəxslərin ailələrinə kompensasiya verilməlidir - ÇAĞIRIŞ
Bu gün, 00:02 |
|
|
|
| • MDB rəhbərliyi Güney Qafqazda sülhdə maraqlıdır - AÇIQLAMA
Dünən, 19:05 |
|
|
|
| • Gürcüstandakı seçkilərin son nəticələri AÇIQLANDI - BUNDAN SONRA...
Dünən, 19:00 |
|
|
|
| • Separatçıların azad olunması... - Bu axmaq ideyanı kim gündəmə gətirir?
Dünən, 18:00 |
|
|
|
| • Legitimliyini itirmək yolunda növbəti addım - Görünəni odur ki...
Dünən, 17:52 |
|
|
|
| • ATƏT PA missiyasından Gürcüstandakı seçkilər barədə AÇIQLAMA
Dünən, 17:50 |
|
|
|
| • Rəsmi Tiflis də soydaşlarımıza BORCLANDI - FAKT BUDUR!
Dünən, 17:43 |
|
|
|
| • Aliment davaları böyüyür: Çıxış yolu tapılmır - NƏ ETMƏLİ?
Dünən, 17:40 |
|
|
|
| • İki nişanın yanaşı olması sizi çaşdırmasın – 60 manat cərimə oluna bilərsiz
Dünən, 17:38 |
|
|
|
| • Xalq sözünü dedi, Gürcüstanda inqilab olmayacaq - ŞƏRH
Dünən, 17:32 |
|
|
|
| • Deputatdan AXCP-dəki istefaya REAKSİYA - “Fərqli düşüncələrə yol verilmir”
Dünən, 17:30 |
|
|
|
| • “Türkiyə bilir ki, bu savaş olacaq...” - Orta Doğu ilə bağlı qorxulu planlar...
Dünən, 17:26 |
|
|
|
| • "Özünüzü saf aparmayın, bilmirsiniz ki, efir gecikmə ilədir?"
Dünən, 17:23 |
|
|
|
| • Gürcü Arzusu qalib gəldi, bizim üçün çətin olacaq – Duqin
Dünən, 17:21 |
|
|
|
| • Qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə məşğul olmaq istəyən şəxslər üçün ixtisas imtahanı keçirilib
Dünən, 15:26 |
|
|
|
| • Təhlükəli hadisələr olacaq: Ermənistan bu ölkə ilə birləşəcək – Qriqoryan
Dünən, 15:14 |
|
|
|
| • Gürcüstanda seçkilər: müharibə üzərində qələbə - Bahəddin Həzi yazır...
Dünən, 14:53 |
|
|
|
| • ABŞ-ı iflas gözləyir - Mask xəbərdarlıq etdi
Dünən, 14:48 |
|
|
|
| • 2025-ci ildə dünyanın sonu olacaq: - Vanqa və Nostradamusun qorxulu proqnozları
Dünən, 14:43 |
|
|
|
| • Fuad Nəcəfli Talıbovun yolunu gedir, YOXSA?.. - DÖVLƏT... DÖVLƏTÇİLİK nədir... bilməyəndə belə olur...
Dünən, 14:37 |
|
|
|
| • Nikol dayanmır: 5 saata 100 km yol sürdü - özü açıqladı
Dünən, 14:31 |
|
|
|
| • Paşinyan da “Gürcü Arzusu”nu təbrik edib
Dünən, 14:28 |
|
|
|
| • Mehdiyevlə yanaşı Həbibbəyli də MÖVQEYİNİ İTİRİB
Dünən, 13:07 |
|
|
|
| • Azərbaycanlılara qarşı döyüşmək şansımız yoxdur - Mikaelyan
Dünən, 13:04 |
|
|
|
| • İran BMT TŞ-dən təcili iclası keçirməyi tələb edib - GƏLİŞMƏ
Dünən, 12:51 |
|
|
|
| • "FHN-də nə texnika qalıb, nə də kadr... Hamısı yeyilib, dağılıb, talanıb..." - ETİRAZ VAR!
Dünən, 12:48 |
|
|
|
| • Yüksək məbləğli tenderləri qazanan "Hacı Qurban"ın QANUNLARLA arası yaxşı deyil... - yarım milyon manata yaxın vergi borcu var
Dünən, 12:40 |
|
|
|
| • “Xain deputatlar”ın lənətlənməsi – “Yada düşər xatirələr” silsiləsindən
Dünən, 12:37 |
|
|
|
| • Adnan Oktarın 2 milyardlıq sərvəti dövlətə keçdi
Dünən, 12:26 |
|
|
|
| • Rusiyada evlənmək istəyən azərbaycanlıların DİQQƏTİNƏ
Dünən, 12:21 |
|
|
|
| • Qarabağın sülhlə həlli üçün sonuncu şans belə qaçırıldı – 1999-cu ilin bu günü baş verənlər
Dünən, 12:14 |
|
|
|
| • "Gürcülər anlayır ki, yaxın gələcəkdə onları nə NATO-ya, nə də Avropa Birliyinə qəbul etməyəcəklər" - Bakıdan REAKSİYA
Dünən, 12:10 |
|
|
|
| • “Gürcü Arzusu”na ən çox ermənilərin və azərbaycanlıların yaşadığı bölgələrdə səs veriblər - SİYAHI
Dünən, 12:07 |
|
|
|
| • BMT-nin cümə axşamı: meyit ortada qalıb - Ölünü basdırmağın zamanıdır...
Dünən, 12:03 |
|
|
|
| • Gənc aktyorumuz görün, nə ilə rastlaşdı... - FOTO
Dünən, 10:35 |
|
|
|
| • Şuşadakı milyonluq tenderlərin qalibi məhkəmə qarşısında - Yüksək məbləğdə cərimə gözləyir
Dünən, 10:30 |
|
|
|
| • Prezident İlham Əliyev İrakli Kobaxidzeni təbrik etdi və... BAKIYA DƏVƏT ETDİ
Dünən, 10:24 |
|
|
|
| • Qərb ümid etməsin: Ukrayna bufer-zona olmayacaq - Çalıy
Dünən, 10:20 |
|
|
|
| • Uşaqlar psixoloji və fiziki təzyiqə məruz qalır: Dərs yükü niyə ağırlaşdırılır? - AKTUAL
Dünən, 10:17 |
|
|
|
| • Qazaxıstan BRICS-ə qoşulmaqdan niyə imtina edib? - Səfir DETALLARI AÇIQLADI
Dünən, 10:06 |
|
|
|
| • Sahib Məmmədov "köhnə komanda"nı sürətlə yola salır - AHİK necə dəyişir
Dünən, 10:03 |
|
|
|
| • İcra başçısının oğlu məhkəməyə verildi - BUNA GÖRƏ
Dünən, 10:01 |
|
|
|
| • “Report” İnformasiya Agentliyinin 10 yaşı tamam olur - MÜHÜM XƏBƏR ÜNVANI...
Dünən, 09:53 |
|
|
|
| • "Xəzər RİH bizi yola verir" - Şəhid ailəsini ƏLƏ SALIRLAR?
Dünən, 09:48 |
|
|
|
|
