METYU BRAYZA BAKIYA NİYƏ GÖNDƏRİLİB?
2-ci hissə
Brayzanın antierməni imicinin 3 mühüm faktoru
İndi isə Metyu Brayzanın ermənilər tərəfindən sevilməməsinin üç əsas səbəbinə gələk. Bu barədə apardığımız araşdırmalar da təsdiqləyir ki, əslində Metyu Brayza ermənilərin həm də strateji düşmənidir. Çünki onun təhkim olunduğu istiqamət birbaşa olaraq ermənilərin dünya düzənindəki maraqlarını hədəfləyir. Və bu da nəticədə Brayzanın Azərbaycana səfir kimi təyin edilməsində ABŞ-dakı erməni lobbisinin əleyhdar kimi çıxış etməsini stimullaşdırıb.
Ermənilər artıq yaxşı anlayırlar ki, Metyu Brayza Azərbaycana təsadüfən təyin edilməyib və o, burada konkret olaraq bu vaxta qədərki fəaliyyətinin ən yüksək mərhələsini həyata keçirməlidir. Yəni əgər dünənə qədər Metyu Brayza hansısa prosesdə yardımçı funksiyanı həyata keçirirdisə, artıq Bakıda o, tam olaraq bir görəv sahibidir və onun yardımçıları var.
Belə bir mərhələyə yetişmiş Brayzanın Bakıdakı missiyasının özəlliyindən tam olaraq xəbərdar olan ermənilərin ABŞ lojaları 2 il ərzində bu təyinatı gecikdirə bilsələr də, bunun birdəfəlik olaraq durdurulmasına nail ola bilmədilər.
İndi isə Brayzanın ermənilər tərəfindən sevilməməsini şərtləşdirən 3 əsas şərtə diqqət yetirək.
Hələ Metyu Brayza ABŞ-ın Xarici İşlər Nazirliyinin idarə rəisinin müavini vəzifəsini tutarkən Vaşinqtondan Türkiyənin «Hürriyyət» qəzetinə belə bir açıqlama vermişdi: «Türkiyə Amerika üçün strateji bir əhəmiyyətə malik olan müttəfiqdir. Çünki Türkiyə kimi əhalisinin böyük hissəsi müsəlman olan bir ölkədə layiqliyin, demokratiyanın baltalanması bizim maraqlarımızla ziddiyyət təşkil edir və bizim çıxarlarımıza tərs düşür».
Brayza PKK terror təşkilatının qardaş Türkiyəni təhdid etməsinin qarşısının alınması məqsədilə Avropa, Türkiyə və İraqdakı mövqelərlə bağlı 3-lü fəaliyyət planını icra etdiklərini də etiraf edib. O, bildirib ki, Amerika hətta İraqdakı hakimiyyəti belə Türkiyəyə qarşı təhlükə hesab olunan PKK-nın dayaqlarının sarsıdılması üçün fəaliyyətə gəlb edib. Elə bunun nəticəsidir ki, bu gün qardaş Türkiyə istədiyi zaman İraqın şimal hissəsində antiterror əməliyyatlarını keçirməkdə sərbəstdir. Doğrudur, son zamanlar rəsm Bağdad qardaş Türkiyə iqtidarına əməliyyatların məhdudlaşdırılması ilə bağlı xəbərdarlıqlar edib. Amma yenə də Türkiyə istədiyi zaman, təhlükə hiss etdiyi an məhz Amerikanın dəstəyilə İraqın şimalında sərbəst şəkildə hərbi əməliyyatlar düzənləyə bilir.
Türkiyəyə məlumat paylaşımı yoluyla PKK-ya qarşı əməliyyatlarda dəstək verdiklərini anladan Metyu Brayza bildirir ki, paralel olaraq rəsmi Vaşinqton PKK-nın Avropadakı dayaqlarının da çökərdilməsi üçün konkret planların icrası ilə məşğuldur.
Brayzanın ermənilər tərəfindən sevilməməsinin ikinci səbəbi onun Qarabağ probleminə və qondarma erməni soyqırımına baxışlarıdır. Bu barədə Metyu Brayza öz fikirlərini çəkinmədən və açıq şəkildə dəfələrlə ifadə edib. Brayza ABŞ Dövlət konqressində qondarma erməni soyqırımının tanınması iddialarının rəsmiləşdirilməsinin əleyhinə olduğunu bildirib.
O bildirib ki, 1915-ci ildə nələrin yaşandığı tarixçilərin, sosial elmlərlə məşğul olanların işidir və bu fəaliyyətin siyasilər tərəfindən tamamlanması heç də doğru deyil. Təsadüfi deyil ki, Amerikanın dövlət başçıları da hər zaman 24 aprellə bağlı çıxışlarında bu məsələyə xüsusi olaraq diqqət yetiriblər.
Amma buna baxmayaraq Brayzanın ermənilərə məsləhətləri də var. O bildirib ki, Türkiyə ilə Ermənistanın sərhədlər açılmalı, Ermənistan Azərbaycanla da münasibətlərini qaydaya salaraq, normal dövlət əlaqələri yaratmalıdır. Bunun üçün isə Qarabağ probleminin həllində Ermənistan maraqlı olduğunu ortaya qoymalıdır.
Əslində diplomatik şəkildə ifadə olunan bu çağırışda açıq bir fikir var ki, Metyu Brayza ermənilərdən Qarabağa olan iddialarından vaz keçmələrini istəyir. Və ermənilərə anladır ki, onlar əks halda Azərbaycan və Türkiyə kimi regionun iki mühüm dövləti ilə əlaqələrdən vaz keçmiş olur. Hər halda, bu əlaqələrin Ermənistan üçün vacibliyini açıqlamaq yersizdir.
Metyu Brayzanın ermənilər tərəfindən sevilməməsinin iki əsas şərti ilə tanı olduq. Yəni ümumi anlamda ermənilər həm Türkiyəyə və həm də Azərbaycana qarşı istifadə etdikləri kartlarında Brayza ilə dil tapa bilmədiklərinin fərqindədirlər. Əsas olanı isə üçüncü şərtdir ki, burada da Ermənistandan öncə Azərbaycanın inkişafı və demokratikləşdirilməsi planının icrası yer almaqdadır.
Bu barədə apardığımız araşdırmaların yekununda ortaya çox ciddi faktlar çıxır. məlum olur ki, Metyu Brayza əslində Azərbaycana elə Enn Dörsinin diplomatik missiyasının bitməsinin ardından dərhal təyin edilməli imiş. Lakin bu təyinata qarşı məlum olduğu kimi güclü erməni lobbisi tərəfindən ciddi basqılar baş qaldırır.
Metyu Brayza Azərbaycana inqilab etmək üçün gəlib
Bunu isə redaksiyamıza diplomatik qaynaqlar ötürüb. Xatırladaq ki, bu barədə hələ əvvəllər də məlumatlar vermişdik və bildirmişdik ki, Metyu Brayzanın Ərəb Baharı ərəfəsində Bakıya gəlişi təsadüfi deyil və azərbaycan müxalifətinin tələm-tələsik şəkildə, heç bir hazırlıq olmadan, hətta ictimai rəyin tədarüklü olması belə nəzərə alınmadan meydana atılması əslində bu faktların təsdiqi kimi qəbul olunmalıdır.
Mənbələr bildirir ki, Bakıda yalnız rəsmən ABŞ-ı təmsil etməsinə baxmayaraq məhz dünya dərin dövlətinin 33 məşhur agentindən biri olması səbəbindən həm də paralel olaraq Azərbaycandakı Avropa ölkələrinin də səfirliklərini yönəltmə iqtidarına malik olan Metyu Brayzanın bu rıçaqlar hesabına Azərbaycanda çox ciddi işlərə görəvləndirildiyi faktdır.
Məlumatlarda bildirilir ki, Metyu Brayza əgər vaxtında Azərbaycana yetişə bilsəydi, o zaman proseslər tamam fərqli şəkildə olacaqdı. Bu barədə redaksiyamıa diplomatik qaynaqlardan sızan bilgilərdə deyilir:
«Plana görə, Misirdəi proseslərə paralel olaraq Azərbaycanda da dəyişiklik həyata keçirilməli idi. Yəni Tunisin ardından sıra Azərbaycan və Misirdə idi. Lakin yetərincə hazırlığın olmaması son nəticədə Azərbaycanda məxməri inqilab projesinin iflasa uğramıs ilə nəticələndi. Amma bu da o demək deyil ki, sözügedən layihədən vaz keçilib. Əksinə, layihə qüvvəsindədir və Metyu Brayzanın səfir kimi birdəfəlik təsdiqlənməsinin ardından Azərbaycada çox mühüm proseslərin start düyməsi basılacaq. Artıq bunun ilkin hazırlıqları da müşahidə olunmaqdadır. Bu gün Qərbə lazım olanı müxalifətin əsas nüvəsinin zədələnməməsidir. Bu nüvəni isə Müsavat və AXCP təşkil edir».
Məhz bu səbəbdən ermənilərin Metyu Brayzaya qarşı olduğu iddia olunur. Yəni Metyu Brayzanın görəvləndirildiyi missiya diqtə edir ki, Azərbaycan Ermənistandan əvvəl demokratikləşsin. Azərbaycan demokratikləşərsə, bu həm də ölkəmizin tam mənada güclənməsinə və inkişafına nədən olacaq. Belə qüdrətli Azərbaycan isə ermənilərin heç də marağında deyil.
Çünki Azərbaycanı inkişafdan durduran təbii ki, mövcud avtoritar rejimdir. Bu rejim dəyişikliyi baş verərsə, o zaman hər bir potensiala malik olan Azərbaycan hətta Qarabağı həqiqətən də söhbət yolu ilə ala biləcək qüdrətə qədər inkişaf yolunu qısa müddət ərzində keçmə fürsətinə malikdir. Yəni inkişafın elə bir mərhələsi yetişəcək ki, Ermənistan Qarabağa olan iddialarından bir güllə səsi eşidilmədən vaz keçə bilər.
Əldə etdiyimiz faktlar həm də bəlli edir ki, Metyu Brayzanın rəhbərliyi ilə təşkil olunacaq müqavimət hərəkatının rüşeymləri uzun illərdir ki, Azərbaycanda formalaşdırılmaqdadır: «Ola bilsin ki, bu rüşeym bu gün üzdə görünmür. Və bu gün üzdə olan şəxsləri gələcək Azərbaycan inqilabının aparıcı fiqurları kimi də bilmərrə olaraq qəbul etmək doğru deyil. Hər şey ola bilər. Yəni ABŞ-ın kimin üzərində dayanaağını zaman göstərəcək. Tək qəti olanı isə odur ki, ABŞ Azəorbaycanda dəyişiklikdə tam maraqlıdır».
Bu dəyişikliyin ABŞ-ın həm regiondakı enerji maraqları ilə, həm də İranla bağlı siyasətində vacib olduğunu bildirən mənbəmiz vurğulayır ki, əslində Metyu Brayzanın rəhbərlik edəcəyi hərəkətlənmənin yubanması ABŞ-ın dövlət maraqlarının da zaman məsələsində problemlə üzləşməsinə nədən olub.
Nə NABUCCO, nə də İran məsələsində ABŞ-ın yanında olmayan rəsm Bakının yeni bir ideya ilə əvəzlənəcəyi günün konkret hansı tarixdə baş verəcəyi konusunda da dəqiq məlumatlar yoxdur: «Dəqiq tarix də məlum deyil. Amma məlumdur ki, bu gün Avropa da, ABŞ da gözləmək fikrindən uzaqdır. Azərbaycan hakimiyyəti isə hər zaman vaxt qazanmağa çalışır. Bu vaxtın bitdiyi zaman belə Qərbin maraqlarının təmin olunmaması artıq ABŞ və Avropanın səbr kasasını daşırdıb».
Araşdırmalarımız davam edir…
«Dünya» Strateji araşdırma Qrupu
