76 saylı Lənkəran-Astara seçki dairəsinin Lənkəran rayonu Şürük kənd mədəniyyət evində yerləşən 16 saylı məntəqəsində məşvərətçi səs hüquqlu şəxs Jalə Bayramovanın döyülməsi sosial şəbəkələrdə geniş müzakirə olunmaqdadır. Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) sədri Məzahir Pənahov müşahidəçi Jalə Bayramovanın döyülməsi ilə bağlı yayılan görüntülərə münasibət bildirməsi məsələni bir qədər də aktuallaşdırıb.
MSK sədri qeyd edib ki, digər xanım müşahidəçiyə xəbərdarlıq edir ki, onu çəkməsin: “Bu xanım isə çəkməyə davam edib. Belə olan halda mübahisə düşüb və həmin görüntü yayılıb. Sonra bütün dünyaya yayıblar ki, həmin xanımı döyüblər, şikayət ediblər. Bu da bütün dünyaya dezinformasiya yaymaqdır. Çünki vətəndaşın hüququ var ki, kiminsə onu çəkməsini istəməsin. Çəkilən qadın hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət edib. Onu çəkən xanımı qanunla cəzalanadıracaqlar. Buna görə də qarşı tərəf qabaqdan gəlmişlik edir, müxtəlif görüntülər yayır ki, guya xanımı döyüblər”.
Jalə Bayramova seçki keçirilən gün qeyd edilən məntəqədə gördüyü qanun pozuntularını lentə alıb. Onun atası, tanınmış iqtisadçı-alim, Azərbaycan Demokratiya və Rifah Hərəkatının sədri Qubad İbadoğlu qızı Jalə Bayramovaya cinayət işi açılması haqda məlumat yayıb.
“Gözləntilərimiz özünü doğrultmaqdadır. Azadəyə deyil, Jaləyə qarşı cinayət işi açılıb” deyə, Qubad İbadoğlunun açıqlamasında qeyd olunub.
O, MSK sədrinin digər xanım adlandırdığı Azadə Kərimovanın həmin məntəqədə seçici deyil, ümumiyyətlə, onun məntəqədə mövcudluğu faktının qanunsuz olduğunu diqqətə çatdırıb: “İkincisi, Jaləni DSK sədri Mübariz Əmirov bunu çək, onu çək deyə çəkməyə dəvət edib. Çəkiliş isə küçədə deyil, seçki məntəqəsində olub. Nəhayət, Jalə vəhşicəsinə döyülüb, fiziki zor faktı göz qabağındadır, bu videoları izləyənləri də hiddətləndirib, amma döyənə qarşı işi bağlayıb, döyülənə qarşı iş açmaq onu göstərir ki, bu siyasi sifarişlidir. Odur ki, bu iş qanunla deyil, şəxsi göstərişlə icra olunur”- Q.İbadoğlu qeyd edib.
Bəs qanun nə deyir? Müşahidəçinin məntəqədə çəkiliş aparması qanunidirmi?
Hüquqşünas Xalid Ağaliyev “Yeni Müsavat”a deyib ki, müşahidəçinin işi bir prosesi izləmək, həmin prosesin qaydalarının pozulmasını fiksasiya etməkdir: “Pozuntuları fiksasiya etməyin ən ağlabatan yolu isə elə foto və ya video çəkilişdir. Çəkilişin yasaqlanması bu fəaliyyətin fəlsəfəsinə kökündən ziddir”.
Hüquqşünas qeyd edir ki, Seçki Məcəlləsində aydın şəkildə yazılıb ki, seçkilərin hazırlanması, keçirilməsi, səslərin hesablanması, səsvermənin yekunlarının, seçkilərin və referendumun nəticələrinin müəyyən edilməsi açıq və aşkar həyata keçirilir. Seçki prosesinin iştirakçılarının vəzifəsidir ki, mətbuat azadlığına, səlahiyyətli şəxslərə və müşahidəçilərə hörmət bəsləsinlər.
Müşahidəçilərin seçki komissiyalarında bütün seçki hərəkətlərinin həyata keçirilməsini müşahidə etmək hüququnun olduğunu vurğulayan X.Ağaliyev bildirir ki, qanunvericilik müşahidəçi nəyi edə bilməz, açıq yazıb.
“Müşahidəçi seçicilərə seçki bülletenləri verə, seçiciyə necə səs verəcəyi haqda sual verə, seçicinin xahişi ilə onun əvəzinə seçki bülleteni alınması haqqında imza edə, bülleteni doldura, təşviqat apara, yönləndirici hərəkətlər edə bilməz. Qanunvericilik müşahidəçinin çəkiliş aparmasına, faktları fiksasiya etməyə heç bir qadağa qoymur”, deyən hüquqşünas onu da bildirir ki, müşahidəçi hər hansı pozuntuya yol verərsə, onun müşahidəçiliyi ilə bağlı məhkəmələr qərar verə bilərlər.
Müşahidəçilərin seçki komissiyalarında ümumi iş mühitinə maneçilik yaratmadan çəkiliş aparmasına qanunvericiliyin heç bir əngəl nəzərdə tutmadığını vurğulayan hüquqşünas əlavə edib ki, bu, seçki prosesinin şəffaf olması prinsipindən doğur.
“Bütün dünyanın izləyə biləcəyi kameraların quraşdırldığı, canlı yayım gedən məkanda çəkiliş aparmağın qanunsuzluğunu söyləməyin nə məntiqi, nə də hüquqi əsası var”.
X.Ağaliyev seçki prosesi zamanı çəkiliş aparılmasına yasaq tətbiq edilməsinin ifadə azadlığı hüququ ilə də bir araya sığmadığını vurğulayıb. “Seçki komissiyaları toplum üçün çox önəmli olan fəaliyyətlə məşğuldurlar. Cəmiyyətin orda baş verənlər barədə detallı bilgi almaq tələbatı var. Digər tərəfdən, informasiya toplanmasına məhdudiyyət gətirmənin əsasları Avropa Konvensiyasında da açıq şəkildə göstərilib. Həmin əsaslar ictimaiyyət üçün açıq olan məkanda baş verənləri görüntüləməyə məhdudiyyət tətbiq olunmasına imkan vermir”.
“Yeni Müsavat”
