BRICS sammitinin “BRICS plus/outreach” formatının yekun iclasında 40-a yaxın dövlət rəhbəri iştirak edib. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev arasında paralel olaraq aparılan dialoq iki respublikanın sülhə nail olmaq üçün bütün fundamental məsələlərdə razılığa gəldiyinin elanı ilə yekunlaşıb.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Vladimir Putin çıxışında Ukrayna münaqişəsinə toxunub və ölkələri BRİKS ölkələrinə və qlobal Cənuba investisiyaları artıracaq öz iqtisadi platformalarını yaratmağa çağırıb.
İran prezidenti Məsud Pezeşkian BRİKS-i “sanksiyalar, müharibələr və soyqırımlar”sız bir dünya qurmağa səsləyib. Onun sözlərinə görə, BMT Təhlükəsizlik Şurası, Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) və insan haqları təşkilatları Qərbin onların işinə müdaxiləsi nəticəsində təsirsiz hala düşüb.
Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko deyib ki, BRİKS Qərbin hökmranlığının sonunu yaxınlaşdırmaq potensialına malikdir. Onun fikrincə, Qərb ölkələri beynəlxalq münasibətlərin sivil inkişafı üçün məsuliyyət daşımaq iqtidarında deyil və təsir rıçaqlarının mütərəqqi çoxluğun əlinə keçməsini təmin etmək BRİKS-ə üzv dövlətlərin səlahiyyətindədir.
Lukaşenko əmindir ki, respublikanın BRİKS-də iştirakı assosiasiyanın imkanlarını genişləndirəcək və onu “daha universal və hərtərəfli” edəcək.
Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyevin sözlərinə görə, BRİKS daha ədalətli dünya nizamının formalaşması üçün əsas ola bilər:
“BRICS qrupu BMT-nin mərkəzi rolunu saxlamaqla, daha ədalətli dünya nizamı üçün yeni arxitekturanın formalaşması üçün əsas ola bilər”.
Belarusla yanaşı, Türkiyə, Azərbaycan və 30-a yaxın ölkə təşkilata üzv olmaq arzusunu bildirib. Ancaq hamı birliyə qəbul oluna bilməyəcək. Bunu İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçi deyib. O aydınlaşdırıb ki, onlardan yalnız bəzilərinə BRİKS-ə tərəfdaş kimi qoşulmaq hüququ verilib.
Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayevin sözlərinə görə, BRICS-in hazırkı sammiti tarixə düşəcək:
“BRICS qlobal beynəlxalq cazibə mərkəzinə çevrilib. Bizim assosiasiyanın hər bir üzvü ilə həqiqətən dostluq münasibətlərinin olması Qazaxıstan üçün son dərəcə vacibdir”.
Tokayev Rusiyanın Avrasiyada bərabər və bölünməz təhlükəsizliyin yaradılması konsepsiyasını yüksək qiymətləndirib, qarşılıqlı etimadı gücləndirməklə geosiyasi gərginliyi azaltmağa yönəlib, həmçinin Çin və Braziliyanın Ukrayna ilə bağlı sülh planını dəstəkləyib.
O, Qazaxıstanın assosiasiya ölkələri ilə ticarət dövriyyəsinin artdığını, 2023-cü ildə ölkənin xarici ticarət dövriyyəsinin demək olar ki, yarısını təşkil etdiyini qeyd edib:
“Ölkəmiz “Bir kəmər-Bir yol” təşəbbüsünün, eləcə də “Şimal-Cənub” beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin gələcək inkişafına xüsusi önəm verir. Xəzər dənizi boyunca Qazaxıstan vasitəsilə Asiya və Avropanı birləşdirən Transxəzər beynəlxalq nəqliyyat marşrutu ilə əlaqə uzunmüddətli perspektivdə dünya ticarətinə güclü multiplikativ effekt verə bilər”.
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev nəqliyyat dəhlizlərinin inkişafından da danışıb:
“Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri bizim ərazimizdən keçir. Bu nəqliyyat marşrutlarının bütün seqmentləri Azərbaycan ərazisində uğurla fəaliyyət göstərir”.
Mümkündür ki, Azərbaycan bu ittifaqa ön planda qəbul edilsin, çünki Rusiya prezidentinin müşaviri Anton Kobyakovun əvvəllər qeyd etdiyi kimi, “Azərbaycan Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin açarına malikdir, ona görə də ölkə BRİKS-ə qoşulmalıdır”.
Kobakovun sözlərinə görə, bu nəqliyyat dəhlizinin necə “baş tutacağı” Bakının işidir. Bununla belə, prezident Vladimir Putin Əliyevin çıxışından sonra Azərbaycanın logistik dəhlizlərin inkişafında əhəmiyyətini vurğulayıb. “Azərbaycanın, xüsusən də logistika dəhlizlərinin inkişafında rolu çox, çox vacibdir. Ancaq təkcə bu deyil”, - deyə o bildirib.
İclas iştirakçıları və jurnalistlər İlham Əliyevlə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında masa arxasında oturan fəal dialoqa diqqət çəkiblər. Qonşuların nə danışdıqları bəlli deyildi. Lakin Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, Əliyevlə Paşinyan arasında müzakirə ümumi müzakirəyə mane olmayıb. Onun sözlərinə görə, belə görüşlər məhz ikitərəfli əlaqələr üçün keçirilir.
Göründüyü kimi, dialoq Azərbaycan və Ermənistan arasında qarşıdan gələn sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı olub. Nikol Paşinyan çıxışında bildirib ki, İrəvanla Bakı arasında sülh müqaviləsi layihəsi azı 80-90 faiz razılaşdırılıb. Paşinyanın sözlərinə görə, saziş ərazi iddialarının yoxluğu, güc tətbiq etməməsi və diplomatik münasibətlərin qurulması ilə bağlı razılaşdırılıb.
O bildirib ki, bir gün əvvəl Ermənistan parlamenti Ermənistan və Azərbaycan arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası və sərhəd təhlükəsizliyi komissiyasının və iki ölkə arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası üzrə dövlət komissiyasının birgə fəaliyyəti haqqında müddəanı ratifikasiya edib.
“Sözügedən sənəd hər iki ölkədə qüvvəyə mindikdən sonra biz 1991-ci il Almatı Bəyannaməsinin əsas prinsipləri əsasında Ermənistan və Azərbaycan arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası prosesini intensivləşdirə biləcəyik”, - Paşinyan qeyd edib.
O, Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsinin bu sənədlə bağlı qərarının nəhayət, bütün narahatlıqları aradan qaldırdığını və Konstitusiyada qonşu ölkələrə iddia edilən ərazi iddialarının olması ilə bağlı bütün arqumentləri aradan qaldırdığını vurğulayaraq, bu cür şərhlərin əsassız və qeyri-legitim olduğunu bildirib. Paşinyan Əliyevi sülh müqaviləsi imzalamağa dəvət edib.
