Rusiyalı politoloq və publisist Andrey Piontkovski UNİAN-a müsahibəsində Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin bunkerində baş verən mini çevrilişdən, Rusiya elitasının artıq Rusiya Federasiyası daxilində yeni müharibəyə necə hazırlaşmasından danışıb. DİA.AZ politoloqun müsahibəsini AYNA-ya istinad və ixtisarla təqdim edir:
- Qərb bütün “qırmızı xətləri” keçdi və qəfildən Ukraynaya demək olar ki, hər şeyi vermək qərarına gəldi. “Abrams” gözlədiyimiz ən yaxşı tanklardan biridir. F-16 qırıcılarının transferi artıq üfüqdə görünür. Verilişlərin birində demişdiniz ki, bu təyyarələr bizə verilsə, o zaman Rusiya Federasiyası bir-iki aya müharibəni uduzacaq. Sizcə Qərbin bu addımları nədən qaynaqlanır?
- Əvvəlcə, Qərb siyasi qərar vermişdi. İl ərzində Qərb siyasətində və cəmiyyətində gedən mübarizəni izlədik. Hər şeydən əvvəl, ən vacib olan Bayden administrasiyasının daxilində baş verənlər idi.
ABŞ-ın Rusiya-Ukrayna müharibəsində hədəflərinin nə olduğu sualına Bayden administrasiyanın iki cavabı var idi. Onlardan biri də Ukraynanın qələbəsidir. Aprelin 25-də dövlət katibi Blinken və müdafiə naziri Ostin hələ də Kiyevdə olarkən, Ostin bəyan etdi: “Ukraynanın qələbəsi, ərazi bütövlüyünün tam bərpası və Rusiyanın o dərəcədə zəifləməsi ki, bunu bir daha təkrarlaya bilməsin”. Yəni niyyət ortaya qoyulmuşdu. Amma bu suala başqa cür cavab verən başqa bir yüksək vəzifəli məmur, Baydenin milli təhlükəsizlik üzrə köməkçisi Ceyk Sallivan var idi və indi də var ki, deyir: “Məqsəd Ukraynanın məğlubiyyətinin qarşısını almaqdır”. Bəyanatların yaxın olduğu görünür, amma əslində çox fərqlidirlər.
Hərbi yardım paketləri ilə bağlı bütün qərarlar böyük daxili müzakirə ilə müşayiət olundu. Ağ Evdə Zelenski ilə birgə konfransda Baydenə silah tədarükü ilə bağlı sual verən bir jurnalist maraqlı məqamlara toxundu. Dedi ki, “Amerikada əvvəlcə dedilər ki, heç bir halda “Javelin” Ukraynaya verilməməlidir, çünki bu, Putini təhrik edə bilər, amma sonra verildi. Haubitsalar köçürülməməlidir, amma HIMARS, “Patriot” tədarük olundu. Tanklarla, ATACMS-la bağlı qərar nə olacaq?”. Bayden bu suala cavab verdi, amma məsələdən çox xəcalət çəkdi. Aydın idi ki, o, artıq dövlətlərin yardım məsələsində əl-qolunu qandalladıqları bu “qırmızı xətlər”lə ağırlaşıb.
Vektor müəyyən edilmişdir. Amma bütün maneələri aradan qaldırmaq üçün Qərbə tam bir il lazım oldu. Qərb qərara aldı ki, Ukrayna qalib gəlməlidir. Təbii ki, cəmiyyətdə insanlar Ukraynaya rəğbət bəsləyir, televiziya Rusiyanın hərbi cinayətlərinin bütün bu dəhşətli səhnələrini göstərirdi.
Oktyabrın 10-dan, Ukrayna infrastrukturunun məhv edilməsi kampaniyası başlayandan bəri dəstək kəskin artıb. Oktyabrın 12-də “Böyük yeddiliyin” (G7) iclası oldu, o, “Böyük səkkizliyə” çevrildi. Çünki orada ən fəal iştirak edən Zelenski idi. Və eyni iclas dekabrın 12-də təkrarlandı. Hər iki iclasda bəyannamə qəbul edilib ki, orada Zelenskinin dörd bəndlik planı dəstək qazandı: Ukraynanın ərazi bütövlüyünün tam bərpası, müharibədən sonrakı təhlükəsizlik zəmanətləri, təzminat ödəməklə iqtisadiyyatın bərpası və hərbi cinayətkarların məsuliyyətə cəlb edilməsi. Ukraynanın bu qələbəsi konsepsiyası siyasi müstəvidə təsbit edilib.
- Davos forumunda da Ukrayna ilə bağlı maraqlı yanaşmalar oldu...
- Bəli. Sonuncu Davos forumu həm də Ukrayna ilə həmrəylik festivalı idi. Dövlət başçılarının bir-birinin ardınca ayağa qalxaraq məqsədlərinin Ukraynanın qələbəsi olduğunu söyləmələri sadəcə heyrətamiz idi. Hətta Şols sülhə nail olmağın yeganə yolunun Rusiyanın məğlubiyyəti və Ukraynanın qələbəsi olduğunu bildirdi. Finlandiyanın Baş naziri Marin də möhtəşəm çıxış etdi: “Müharibənin nə vaxt bitəcəyini bilmirik, amma bilirik ki, Ukraynanın qələbəsi ilə başa çatacaq, çünki bizim başqa seçimimiz yoxdur”.
Söhbət təkcə Ukraynaya simpatiyadan getmir, nəhayət, Qərb nə baş verdiyini anladı. Bunu işğal başlamazdan əvvəl 2021-ci ilin noyabr-dekabr aylarında çoxdan və haqlı olaraq tənqid etdiyimiz Stoltenberq dedi. Sonra o, hər dəfə çıxışlarına NATO-nun etməyəcəyi şeylərin siyahısı ilə başladı. Bu, Putini həvəsləndirdi. İndi o, Qərbin vəziyyətlə bağlı yeni anlayışını çox aydın şəkildə ifadə etdi. Ukraynaya kömək üçün külli miqdarda pul xərclənməli olduğu ilə bağlı ittihamlara cavab olaraq Stoltenberq deyib: "Bəli, biz pulla ödəyirik, ukraynalılar isə qanla ödəyirlər. Əgər müqavimət göstərməsələr, biz də qanla ödəməli olacağıq".
Demək istəyirəm ki, dünyanın taleyinin Ukraynada həll olunduğunu anlamaq üçün Qərbə tam bir il müharibə lazım oldu. İndi Ukrayna ordusu Qərbi işğalçı rus qoşunundan müdafiə edir.
Hamı gözləyirdi ki, yanvarın 20-də siyasi iradə ifadə olunaraq konkret silah tədarükünə çevriləcək. Almanların tərəddüdləri hətta bizə xeyir verdi. Çünki əvvəl Almaniyanın silah tədarükü ilə bağlı tərəddüdləri hiddət dalğasına səbəb oldu və Ukraynanın həm Qərb ictimai rəyində, həm də Qərb siyasətində mövqeyini kəskin şəkildə gücləndirdi.
Mən ABŞ-da baş verən çox maraqlı bir hadisəni izlədim. Biz çoxdan ehtiyat edirik ki, Nümayəndələr Palatasına respublikaçıların əksəriyyətinin gəlməsi ilə Ukraynaya dəstək azala bilər. Bəli, orada Ukraynaya açıq-aşkar nifrət edən 30-40 Tramp tərəfdarı əclaf var. Tramp son yardımdan sonra Baydenin ABŞ-ı Üçüncü Dünya müharibəsinə apardığını, bunun dayandırılması lazım olduğunu söylədi. Amma 220 respublikaçı içərisində cəmi 30-40 Tramp tərəfdarı var. Respublikaçılar Partiyasının Reyqan qanadı qalib gəldi, partiya daxilindəki Tramp tərəfdarları məğlub oldu. Şolsun qərarından sonra Almaniya böhranının iki günündə Baydeni kifayət qədər yardıma görə tənqid etməyə başlayan Respublikaçı liderlər oldu. Bayden “Abrams” vermək fikrində deyildi, amma dedilər ki, əgər Şols bunun arxasında gizlənirsə, dərhal biz də silah verək.
- Tramp Ukraynaya belə sürətlə silah verilməsini dayandırmağın lazım olduğunu deməklə nəyə nail oldu?
- Tramp artıq bitib. O, özünü tamamilə markalaşdırıb. Respublikaçılar ondan nifrətlə üz döndərirlər.
- Peskovun Kiyevin Priqojini məhv etmək istəməsi ilə bağlı xəbərdarlığı Putinin “aşpazının” FSB tərəfindən aradan götürülməsinin açıq elanı ola bilərmi?
- Priqojin artıq məhkum edilib. Yanvarın 10-dan 11-nə keçən gecə Putinin bunkerində mini hərbi çevriliş baş verib. Şoyqu və Gerasimov onun yanına gələrək onu Priqojinin əlaltısı Surovikini uzaqlaşdırmağa və Gerasimovu bütün hərbi əməliyyatların rəhbərliyinə qaytarmağa məcbur etdilər. Bu, Priqojin və Putinin ən böyük texniki məğlubiyyəti, onun hakimiyyətdə olduğu 23 ildə isə ilk məğlubiyyətidir.
Mən bu insanları qətiyyən ideallaşdırmıram, çünki oradakıların hamısı müharibə cinayətkarıdır. Sadəcə Kremldə nə baş verdiyini anlamalıyıq. “Blitskrieg” uğursuzluğundan sonra hər hansı bir faşist dövlətində hərbi məğlubiyyətdən sonra yaranan bir vəziyyət yarandı. Əsas sual budur ki, kim günahkardır? Fürer, yoxsa generallar? Təbii ki, Putin onların general olduqlarını göstərməli idi və o, ikisini - Baş Qərargah rəisi Gerasimova və müdafiə naziri Şoyquya hücum edən Kadırov və Priqojinin tutduqları vəzifədən uzaqlaşdırılmasını və ayaqyalın göndərilməsini tələb edənləri dinləməli idi. Priqojinin Gerasimova hansı epitetlərdən istifadə etdiyini xatırlayırıq. Lakin generallar Putinin sözünü bitirməsini gözləmədi, onlar mini çevriliş etdilər: Surovikini vəzifədən uzaqlaşdırmağa məcbur etdilər, Gerasimovu isə bərpa etdilər.
Priqojinin günləri sayılıdır. Yeri gəlmişkən, həmin Peskov ABŞ-ın “Vaqner” terror qrupunu cinayət təşkilatı elan etməsi qərarını da “Priqojinin məhvinə hazırlıq” adlandırıb. Beləliklə, aydındır ki, Priqojin öldürüləcək.
- Bəs Kadırov? İddialara görə, o, hələ də Dubayda istirahətdədir...
- Kadırovun məsələsi fərqlidir. Amma biz yalnız Priqojin və Kadırov haqqında danışırıq. Unuduruq ki, bu gün Rusiyada artıq 27 özəl hərbi şirkət – daha doğrusu, Kremlin dəstəklədiyi 27 terrorçu dəstə var. Onların niyə yaradıldığını düşünmüsünüzmü? Onlar Ukrayna ilə müharibə üçün deyillər. Bizim üçün əsas olan Baş Qərargah rəisi Gerasimovun rəhbərlik etdiyi vahid ordudur. Absurdluğun zirvəsi odur ki, Rusiya Federasiyasının müdafiə naziri Şoyqunun "Qalxan" adlanan öz şirkəti var. Bu adamlar Ukrayna ilə müharibə üçün deyil, Rusiyadakı daxili mübarizə üçün hərbi dəstələr yaradırlar. Ukrayna ilə müharibə onsuz da, uduzulub. Bütün ağıllı insanlar bunu başa düşür. İndi Rusiyada əmlakın yenidən bölüşdürülməsi üçün mafiya müharibəsinə hazırlaşırlar.
Rusiyanın məğlubiyyətindən sonra Putin və onun qrupu hakimiyyətdə qala bilməyəcək. Onların izah edəcək heç nələri olmayacaq, günahkar tapmayacaqlar. Rusiyada isə hakimiyyət və mülkiyyət eynidir. Bu, Ukraynanın inkişaf təcrübəsindən yaxşı məlumdur. Bütün bu postsovet respublikaları güc və pulun birləşməsindən ibarət idi. Putin qrupunun getməsi ilə trilyonlarla aktiv sərbəst buraxılır. Və bu özəl hərbi dəstələr mülkiyyətin yenidən bölüşdürülməsində mübarizə aparmaq üçün yaradılıb.
Şirkətlərin yarısı regionaldır, onları öz əyalətlərində milyarder olan qubernatorlar yaradırlar. Məqsədləri belə “priqojin”lərdən və ya hansısa başqa iddialı cinayətkarlardan əmlakı qorumaqdır.
Rus elitası artıq imperiya fantaziyaları ilə deyil, əmlakın yenidən bölüşdürülməsi üçün çox konkret gələcək mübarizəsində yaşayır. Çünki Ukrayna ərazi bütövlüyünü bərpa edəcək, rus qoşunları sərhədin o tayına çıxacaq. Rusiya Federasiyasında başa düşürlər ki, onların ərazisinə heç kim girməyəcək. Nə ukraynalılar, nə də Qərb ölkələri. Ukrayna NATO-ya qəbul olunacaq və bütün Avropa üçün təhlükəsizlik təminatları yaradılacaq. Rusiyada isə öz daxili mübarizələri ilə məşğul olacaqlar. Məsələn, Norilsk nikeli, Krasnoyarsk alüminiumu üçün mübarizə. Bu gün bütün bunlar Putinin bəzi adamlarına və ya yaxınlarına yenidən yazılır və rejim dağılanda bu nəhəng sərvətlər dadlı şikarına çevriləcək. Bu, Rusiyanın yaxın gələcəyidir və onlar artıq bunu yaşayırlar.
- Bu yaxınlarda Vladimir Zelenski müsahibəsində Putinlə heç bir danışıqlar aparmayacağını bildirmişdi. Bundan əvvəl o, bildirib ki, bəlkə də Putin artıq həyatda deyil. Bəs o zaman kimlə danışıqlar aparmaq mümkün olacaq?
- Zelenski Putinin sağ olub-olmaması ilə bağlı sözləri ilə bir növ onu “trollayır”. Ancaq mən dedim Putin artıq “yox”dur. O mənada ki, Şoyqu və Gerasimovun mini çevrilişi Putin üçün çox ciddi məğlubiyyətdir. Düşünürəm ki, Zelenski bunu nəzərdə tuturdu. Gerasimov əvvəl təhqir edildi, onun sıravi əsgər kimi cəbhəyə göndərilməsini tələb etdilər. Mahiyyətcə rəhbərlikdən uzaqlaşdırıldı və Suriyada hərbi cinayətlər törətmiş Surovikin onun yerinə təyin edildi. Və Putin indi Gerasimovu yenidən əvvəlki vəzifəsinə qaytarılmasına məcbur oldu. Düşünürəm ki, hərbçilər müharibənin son mərhələsində qərar verəcəklər. Ukrayna hərbçilərlə danışmalı olacaq.
