Rusiyanın Ukraynada ilə bağlı bundan sonrakı addımları barədə bir neçə variant Kremldəki Prezident masasındadır. Amma Rusiya Prezidentinin Yeni il ərəfəsində və Sankt-Peterburqdakı Obuxov zavoduna səfəri zamanı çıxışlarının militarist ritorikasına əsaslansaq, Putin artıq öz seçimini edib – Ukraynanı tükəndirmək üçün uzun “xalq müharibəsi”... Axı Kreml rəhbəri üçün strateji hədəflər dəyişməz olaraq qalır - Ukrayna üzərində nəzarəti bərqərar etmək, Avroatlantik birliyi pozmaq, geosiyasi oyunda təşəbbüsü ələ keçirmək. Ümumiyyətlə, vəzifə “Soyuq müharibə”dən sonra formalaşmış bütün dünya nizamını pozmaqdır.
Putin üçün müharibədə qazanc təkcə Rusiya dövlətinin gələcəyi, onun bütövlüyü, imperiya əzəməti və beynəlxalq nüfuzu deyil, həm də onun öz həyatı və tarixdəki şəxsi yeridir. Ona görə də onun üçün təkcə işğal olunmuş əraziləri saxlamaq və ya bütün Donbası “azad etmək” deyil, həm də “Rusiya dövlətçiliyinin mərkəzlərindən biri”ni – Kiyevi ələ keçirmək vacibdir. Ona görə də Belarusdan Ukrayna paytaxtına ikinci hücum təhlükəsi yüksək olaraq qalır. Göründüyü kimi, Belarus əsgərlərinin əməliyyatda birbaşa iştirak edib-etməməsinin Putin üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur: Kreml hökmdarı Rusiyanın qeyri-məhdud resurslarına ümid edir, “ikinci Qüdsə” gedən yolu təmizləmək üçün cəsədlərdən istifadə etmək niyyətindədir. Soledarın ələ keçirilməsi Kremlin dayanmayacağının parlaq nümayişidir.
Məqsədinə çatmaq üçün Moskva cəbhədə əks-hücum əməliyyatına hazırlaşır və Ukraynadakı yaşayış binalarına və mühüm infrastruktur obyektlərinə raket zərbələri endirir. Onların məhvinə görə Rusiyanın hərbi-siyasi rəhbərliyi nəinki ukraynalıların iradəsini qırmağa, həm də ölkəmizin əsas donorlarını (ilk növbədə Fransa və Almaniya kimi Aİ ölkələrini) resurslara investisiya qoymağın mənasız olduğuna inandırmağa çalışır. Rusiyanın Ukrayna üzərində resurs üstünlüyünə mərc edən Putin hesab edir ki, Qərb ölkəmizə yardımı tədricən azaldacaq, çünki bu dəstəyin qiyməti onun üçün artacaq.
Bu uzun məsafəli yarışda Putin Rusiya-Ukrayna cəbhəsində rus qoşunlarının hərbi komandanlığını yenidən təşkil edir və tədricən Rusiyanı daha güclü müharibə vəziyyətinə gətirir: iqtisadiyyatı bərpa edir, səfərbər edir, Rusiya cəmiyyətini hərbiləşdirir, sərhədləri bağlamağa və hərbi vəziyyətin tətbiqinə hazırlaşır. Və düşünür ki, bütün bu tədbirlər rus ordusunun imkanlarını gücləndirməli və onun qələbə qazanmasına kömək etməlidir.
Uzunmüddətli müharibə strategiyasının bir hissəsi kimi Putin Kiyev və Moskvanın atəşkəs imzalanası ssenarisindən də faydalanır.
Birincisi, bu, rus ordusuna qisas almağa hazırlaşmaq üçün vaxt qazandıracaq. İkincisi, bu, iqtisadiyyatın hərbi ehtiyacları ödəmək üçün yenidən qurulmasına imkan verəcək (Britaniya hərbi analitikləri hesab edirlər ki, payıza qədər Rusiya iqtisadiyyatının əhəmiyyətli səfərbərliyi gözlənilməlidir). Üçüncüsü, o, Rusiya cəmiyyətinə yeni “ərazi reallığı”nı göstərəcək və “xüsusi hərbi əməliyyat” cəbhəsindəki qələbəni nümayiş etdirəcək. Dördüncüsü, Rusiyanın “münaqişənin” sülh yolu ilə həlli üçün “xoş iradəsini” göstərəcək.
Bəs Rusiya cəmiyyəti İkinci Dünya müharibəsi günlərində olduğu kimi, cəbhənin ehtiyacları üçün yaşaya və Rusiya iqtisadiyyatı hərbi bazaya keçə biləcəkmi? Kremlin təbliğatçıları rusları zombiləşdirir, cəmiyyətdə “vətənpərvərliyin müqəddəsliyi" fikrini inkişaf etdirir və həmvətənlərini ölməkdən qorxmamağa çağırır. Müharibə əleyhdarlarının səsi isə ölkədə praktiki olaraq eşidilmir. Onsuz da onların çoxu ölkəni tərk etdi.
Açıq şəkildə “müharibəyə yox!” deyənlər işindən qovulur, cərimələnir, həbs olunur...Qalanlar isə imperiya nostaljisindədirlər. Rusiya vətəndaşlarının 63 faizi Sovet İttifaqının dağılmasına görə təəssüf hissi keçirir.
“The Wall Street Journal”ın yazdığına görə, İctimai Rəy Fondunun qapalı sorğusunun nəticələri göstərir ki, 2022-ci ilin sentyabrında elan edilən səfərbərlikdən ilkin narazılıqlara baxmayaraq, ruslar “daha bir dalğaya dözməyə” hazırdırlar. Əgər sentyabrda Ukraynada hərbi əməliyyatların davam etdirilməsinə dəstək verən Rusiya vətəndaşlarının sayı kəskin şəkildə 34 faizə enibsə, noyabrın əvvəlində dəstəyin səviyyəsi artaraq 80 faizə çatıb.
İndi Kreml növbəti səfərbərlik dalğasına hazırlaşır, cəbhəyə daimi insan resurslarının axınını təmin etməyə çalışır. Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsinin məlumatına görə, 2023-cü ilin yanvarında Rusiya hakimiyyəti ötən ilin payızında orduya çağırılan 300 min nəfərdən əlavə, daha 500 min rusu səfərbər etməyi planlaşdırır. Rusiyada da yeni çağırış yaşı tətbiq etmək niyyətindədirlər: 18 yaşdan 27 yaşa qədər deyil, 21 yaşdan 30 yaşa qədər.
Səfərbər olunanları sursatla təmin etmək üçün rus emissarları neytral və ya “dost” Rusiya ölkələrində müvafiq sifarişlər verirlər. Belə ki, Belarus, İran, Vyetnam, Çin şirkətləri hərbi forma tikmək üçün sifarişlər alıb. (Eyni zamanda, ruslar tikilən formaların keyfiyyətinin aşağı olmasından danışırlar) Belarusun konserv zavodları da əsasən rus ordusunun ehtiyaclarına yönəlib.
Keçən yay böyük çaplı mərmi və raket artilleriyası üçün raket çatışmazlığı ilə üzləşən ruslar Belarusun anbarlarının 70 faizini boşaldıblar. Rusiya nümayəndələri Moskvanın əvvəllər bu raket və mərmiləri hərbi texnika ilə birlikdə tədarük etdiyi Yaxın Şərq, Afrika, Asiya ölkələrindən də sursat almağa başlayıblar. Bundan başqa, KXDR “Vaqner”ə silah göndərib. Rusiya ordusu İrandan ballistik raketlərin çatdırılmasını gözləyir.
Kiyevdə rusların təmin olunma problemlərinin onların döyüş hazırlığına mənfi təsir etdiyi güman edilir. Rusların fikrincə isə Kremlin qismən səfərbərlik elan etməkdə gecikməsi müxtəlif hərbi təlim mərkəzləri və məktəblərdən şəxsi heyətin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlıdır. Rusiyadakı poliqonların infrastrukturu təxminən 150-200 min əsgər yerləşdirmək və hazırlamaq üçün hazır deyildi (təxminən 100-150 min insan lazımi təlim olmadan dərhal Ukraynadakı döyüş hissələrinə göndərildi). Bu vəziyyətdən çıxış yollarından biri Belarusda 12 minə yaxın rus əsgərinin yerləşdirilməsi idi.
Birləşmiş Ştatlar Rusiyanın eyni vaxtda 500 min əsgəri təlim və təchizatla təmin edə biləcəyini də çətin hesab edir. Buna baxmayaraq, hətta çoxminlərlə zəif hazırlanmış qoşun da bizim üçün ciddi təhlükə yaradır. Bunu qiymətləndirməmək olmaz.
Beynəlxalq sanksiyalar, Rusiyanın enerji daşıyıcıları üçün Avropa bazarının daralması və Ural neftinin qiymətinin düşməsi, iqtisadi həyatın davamlı pisləşməsi fonunda iqtisadiyyatı hərbi müstəviyə qoyan Kreml daha çox enerji əldə etmək üçün iri dövlət şirkətlərinə təzyiq göstərir. Müharibə üçün pul yığılır. Hakimiyyət “Qazprom”a 1,2 trilyon rubl ödəməyi əmr etdikdən sonra Mişustin hökumətinin qərarına uyğun olaraq, kömür və gübrə istehsalçıları da müharibəyə "yardım" etməlidirlər: onlardan xalis mənfəətin 50 faizdən dən çoxu məbləğində "dividendlər" ödəmələri tələb oluna bilər.
Rusiya iqtisadiyyatını müharibə vəziyyətinə keçirmək üçün genişmiqyaslı tədbirlərə baxmayaraq, bunu etmək Kreml üçün çətin olacaq. Rusiya Federasiyası SSRİ deyil və özəlləşdirilmiş zavodlar bir gecədə zirehli transportyorların və raketlərin istehsalına keçə bilməz. Bundan əlavə, Rusiyaya mikroçiplərin tədarükünə qoyulan məhdudiyyətlər səbəbindən yüksək texnologiyalı silahların istehsalı çətinləşir.
Ölkədə iqtisadi problemlərin artması, o cümlədən beynəlxalq ictimaiyyətin tətbiq etdiyi sanksiyalar Rusiya iqtisadiyyatını tənəzzülə sürükləyəcək. Bununla belə, Rusiya hakimiyyəti gözləyir ki, kapitalın əhəmiyyətli şəkildə xaricə getməsi və əhalinin gəlirlərinin azalması fonunda hərbçilərə yaralananlara görə ödənişlər və ya onların ölümü halında ailələrə ödənişlər dövriyyə kapitalının qidalanması problemini əslində həll edəcək. Bundan əlavə, bu pul Ukraynada hərbi əməliyyatlar zamanı davam edən itkilərə görə cəmiyyətdə artan narazılığı kompensasiya edəcək. Ümumiyyətlə, Moskvada bütün bu problemlərin Ukraynada “nasist rejimi”nə qarşı hərbi kampaniyanın uğurla başa çatmasına mane olmayacağına kimlərsə inanır və ümid edir.
Müəllif: Vladimir Kravçenko – Ukrayna Beynəlxalq Siyasət Departamentinin analitiki
Mənbə: ZN.UA
Qeyd: tərcümə AYNA-ya məxsusdur.
